Bu dönem, fizyolojik olgunluğun tamamlandığı, danelerin kuruyup sertleştiği ve bitki dokularının tamamen kuruduğu evredir (BBCH 90–95).
90–92: Daneler tam sertliktedir, nem oranı %12–15’e düşmüştür.
93–94: Bitki tümüyle sararmıştır; saplar ve yapraklar kuruyup dökülür.
95: Hasat tamamen gerçekleştirilir, toprak dinlenmeye geçer.
Bu evre, verim toplama, kaliteyi koruma ve bir sonraki üretim sezonuna geçiş hazırlığı açısından son derece kritiktir.
Bitkide Gerçekleşen Fizyolojik Olaylar
Fotosentez durmuştur, bitki dokuları tamamen kurumuştur.
Tane içi nem azaldıkça enzim aktivitesi düşer, metabolik süreçler sona erer.
Protein, nişasta ve lif oranları maksimum seviyededir.
Kök sistemindeki rezervler toprağa kısmen geri verilir.
Toprak mikroorganizmaları, bitki artıklarını parçalayarak organik dönüşüm başlatır.
Sulama ve Su Yönetimi
Bu dönemde sulama tamamen durdurulmalıdır.
Aşırı toprak nemi → yatma, dane kararması ve mantari enfeksiyon riskini artırır.
Hasat öncesi 10–15 gün boyunca alan kuru ve havadar olmalıdır.
Biçim sırasında sabah erken veya akşamüstü yapılması tane dökülmesini önler.
Besleme Stratejisi
Bu evrede aktif besleme yapılmaz, ancak toprak hazırlığı ve biyolojik denge için işlemler başlatılır:
Uygulama
Amaç
Açıklama
Hasat sonrası humik–fulvik uygulaması
Toprak biyolojisini canlandırmak
2–4 L/da sıvı humik uygulaması.
Organik materyal karışımı
Kök artıklarıyla mikrobiyal aktiviteyi artırmak
Kompost, leonardit veya çiftlik gübresi ilavesi.
Mikrobiyal inokulantlar
Kök ve anız ayrışmasını hızlandırmak
Bacillus megaterium, Trichoderma harzianum.
Toprak analizine hazırlık
Yeni sezon besleme planı için
Hasat sonrası 0–30 cm toprak numunesi alınır.
Bitki üzerinde kalan yeşil dokular varsa erken hasat yapılmamalı; bu, kaliteyi düşürür.
İlaçlama ve Bahçe Hijyeni
Depo hastalıkları riski (Fusarium, Aspergillus, Penicillium) devam edebilir; biçim sonrası temiz alan bırakılmalıdır.
Tarlada anızı yakmak yerine toprağa karıştırmak, mikrobiyal yaşamı destekler.
Hasat makineleri tam temizlenmeli, mantar sporları taşınmamalıdır.
Gerekirse biyolojik yüzey dezenfektanları (enzim + mikrobiyal) kullanılabilir.
Dönemin Riskleri
Risk
Etkisi
Önlem
Erken hasat
Yüksek nem, tane kararması, depolama sorunu
Tane nemi %13 altına düşmeden biçim yapılmamalı.
Geç hasat
Dökülme, tane kırılması
Başak sertliği düzenli izlenmeli.
Yağış veya nemli hava
Küf gelişimi
Hızlı hasat ve doğru depolama.
Toprak sıkışması (biçim sonrası)
Kök kalıntıları ayrışmaz
Hafif sürüm veya toprak havalandırması.
Pratik Öneriler
Biçerdöver ayarları düşük devir, orta tambur hızı olmalıdır; tane kırılmasını önler.
Daneler sert, parlak ve kolay ayrılıyorsa hasat zamanı idealdir.
Biçimden hemen sonra nem ölçümü (%12–13) yapılmalıdır.
Depolama öncesi taneler elekten geçirilerek ince materyallerden arındırılmalıdır.
Anızın tamamen yakılması mikrobiyal yaşamı öldürür; bunun yerine Trichoderma içeren humik karışımı ile yüzey uygulaması yapılabilir.
Hasat sonrası 10–15 gün içinde toprak analiz planı hazırlanarak yeni sezon gübreleme stratejisi belirlenmelidir.
