Bilgi Bankası

Yaprak Lekesi (Alternaria Yaprak Lekesi) (Alternaria carthami)

Alternaria yaprak lekesi, aspirde (Carthamus tinctorius L.) en yaygın görülen yaprak hastalığı olup, özellikle sıcak ve nemli iklimlerde ciddi yaprak kayıplarına ve yağ oranında düşüşe neden olur. Etmen Alternaria carthami, hem yaprak hem de gövde dokularında enfeksiyon yapabilen nekrotrofik bir mantardır.

1. Hastalık Etmeni ve Biyolojisi

Özellik Açıklama
Etmen Alternaria carthami (Pleosporaceae familyası)
Yaşam Döngüsü Tohum, bitki artıkları ve toprakta 2–3 yıl canlı kalabilir.
Yayılım Konidiler rüzgar, yağmur sıçraması veya tarım aletleriyle yayılır.
Uygun Koşullar 25–30 °C sıcaklık, %85’in üzeri bağıl nem, sık ekim.

2. Belirtiler
Doku Belirti Açıklama
Yapraklar Dairesel veya düzensiz, koyu kahverengi–siyah lekeler. Genellikle merkez açık, kenarlar koyu halkalıdır (“hedef tahtası görünümü”).
Gövde Uzunlamasına kahverengi–mor lezyonlar. Bitki besin ve su iletimini sınırlar.
Çiçek ve Kapsül Enfekte çiçekler erken solar, tohum verimi azalır. Tohumda kararma ve çimlenme kaybı.
İleri Evre Yaprak dökümü ve fotosentez kaybı. Yağ içeriği ve verim düşer.

3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Yoğun ekim ve zayıf hava sirkülasyonu

  • Gece-gündüz sıcaklık farkı yüksek ve nemli iklimler

  • Yaprak yüzeyinde uzun süreli su birikimi (yağmur, sulama sonrası)

  • Azot fazlalığı veya potasyum eksikliği

  • Önceki sezon bitki kalıntılarının tarlada kalması

4. Kültürel Mücadele Önlemleri

Önlem Açıklama
Ekim Nöbeti 3–4 yıl aspir veya ayçiçeği ekilmemeli.
Sağlıklı Tohum Kullanımı Sertifikalı ve fungusitsiz tohum tercih edilmeli.
Bitki Artıklarının İmhası Hasat sonrası tarladaki enfekte yapraklar yok edilmelidir.
Hava Sirkülasyonu Sağlama Sıra arası mesafe geniş tutulmalı.
Sulama Yönetimi Yağmurlama yerine damla sulama tercih edilmeli.
Besin Dengesinin Korunması Yeterli potasyum ve kalsiyum, yaprak direncini artırır.

5. Kimyasal Mücadele
Etken Madde Kullanım Zamanı FRAC Kodu Özellik
Azoxystrobin İlk belirtiler görüldüğünde, 10–14 gün aralıkla 11 Sistemik + translaminar etki.
Tebuconazole Çiçeklenme öncesi veya erken enfeksiyon döneminde 3 Sterol biyosentez inhibitörü.
Chlorothalonil Koruyucu amaçlı, yağış öncesi dönemlerde M5 Yüzey etkili, direnç önleyici.
Mancozeb Erken dönemde koruma amaçlı M3 Çoklu etki mekanizmalı koruyucu.
Pyraclostrobin + Fluxapyroxad Entegre uygulamalarda önerilir 7 + 11 Direnç yönetimi için kombine etki.

6. Biyolojik ve Organik Alternatifler
Ürün Etki Mekanizması
Trichoderma harzianum Antagonist etki, yaprak yüzeyinde kolonizasyon.
Bacillus subtilis Antifungal enzim ve lipopeptit üretimi.
Neem Yağı (Azadirachtin) Spor çimlenmesini engeller, yüzey koruyucudur.
Silikat ve Kitozan Formülasyonları Bitki yüzeyinde fiziksel bariyer oluşturur.

7. Entegre Yönetim Stratejisi (IPM)

  1. Tohum dezenfeksiyonu (fludioxonil, thiram, Trichoderma kombinasyonu).

  2. Erken izleme – özellikle alt yapraklarda ilk lekeler görüldüğünde.

  3. İlk enfeksiyonda sistemik fungisit + koruyucu fungisit karışımı.

  4. Hava nemi yüksek dönemlerde (çiçeklenme) uygulama tekrarı.

  5. Hasat sonrası kalıntı yönetimi ve rotasyon planı hazırlanması.

İlaç Önerileri