Bilgi Bankası

Aspirde Mildiyö (Plasmopara carthami)

Aspirde mildiyö hastalığı, özellikle serin ve nemli iklimlerde fide ve genç bitkilerde görülen, yapraklarda klorotik lekeler ve yaprak alt yüzeyinde gri-beyaz mantar tabakası ile tanınan bir oomycete (yalancı mantar) kaynaklı hastalıktır. Etmen Plasmopara carthami, aspir üretiminde ciddi gelişim bozuklukları, bodurluk ve verim kaybı (%30–60) oluşturabilir.

1. Hastalık Etmeni ve Biyolojisi

Özellik Açıklama
Etmen Plasmopara carthami (Oomycota)
Yaşam Döngüsü Toprakta ve bitki artıkları üzerinde oospor şeklinde yıllarca canlı kalabilir.
Yayılım Zoosporlar yağmur sıçraması, rüzgar ve sulama suyu ile taşınır.
Uygun Koşullar 15–22 °C sıcaklık, yüksek nem (> %90), yaprak yüzeyinde uzun süreli su birikimi.

2. Belirtiler
Doku Belirti Açıklama
Yapraklar (Üst Yüzey) Açık sarı–açık yeşil, mozaik benzeri klorotik lekeler. Fotosentez düşer, yaprak dokusu zayıflar.
Yapraklar (Alt Yüzey) Gri-beyaz mantar tabakası (sporulasyon). Rüzgarda uçuşan sporangial yapılar görülür.
Sürgünler ve Gövde Zayıf gelişim, yaprak deformasyonu, kısa boğum araları. Şiddetli enfeksiyonda bitki bodur kalır.
Kapsüller ve Çiçekler Bozuk şekilli, küçük ve boş tohumlar. Verim ve yağ oranı düşer.

3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Serin ve nemli hava koşulları (özellikle sabah çiği ve yağış).

  • Yoğun ve sık ekim alanları.

  • Toprakta su birikimi, zayıf drenaj.

  • Enfekte bitki artıkları veya tohumlar.

  • Yağmurlama sulama sistemleri.

4. Kültürel Mücadele Önlemleri

Önlem Açıklama
Ekim Nöbeti 3–4 yıl aspir ekilmemeli, tahıl veya baklagil rotasyonu yapılmalı.
Sağlıklı ve İlaçlı Tohum Kullanımı Tohumlar fludioxonil veya metalaxyl ile ilaçlanmalı.
Drenaj İyileştirme Toprakta su birikmesi önlenmeli.
Sulama Yönetimi Yağmurlama yerine damla sulama tercih edilmeli.
Hava Sirkülasyonu Bitkiler arası mesafe artırılarak nem birikimi azaltılmalı.
Erken Ekim İlkbahar başında yapılan ekim, hastalık riskini azaltır.

5. Kimyasal Mücadele
Etken Madde Kullanım Şekli FRAC Kodu Etki Tipi
Metalaxyl-M Tohum veya erken dönemde yapraktan 4 Sistemik (RNA polimeraz inhibitörü)
Dimethomorph Koruyucu uygulama 40 Hücre duvar sentezini engeller
Cymoxanil İlk belirtilerde yapraktan 27 Yarı sistemik, kısa süreli etkili
Mancozeb Koruyucu amaçla M3 Çoklu yüzey etkili
Zoxamide + Mancozeb Yağışlı dönemlerde koruyucu 22 + M3 Direnç yönetimi için kombinasyonlu

6. Biyolojik ve Organik Alternatifler
Ajan / Ürün Etki Mekanizması
Trichoderma harzianum Rizosfer kolonizasyonu ve spor çimlenmesini engeller.
Bacillus subtilis Antifungal enzim ve iturin sentezi ile patojen baskılar.
Kitozan Bitki savunma sistemini aktive eder.
Bakır hidroksit / Bakır oksiklorür Organik tarımda koruyucu olarak kullanılabilir.

7. Entegre Yönetim Önerileri

  1. Tohum dezenfeksiyonu (metalaxyl-M veya fludioxonil).

  2. Erken dönem koruyucu uygulama (Mancozeb veya Dimethomorph).

  3. Yüksek riskli dönemlerde sistemik fungisit rotasyonu.

  4. Toprak nem sensörleriyle otomatik sulama yönetimi.

  5. Hasat sonrası bitki kalıntılarının imhası ve toprak solarizasyonu.

8. Ekonomik Önemi

  • Şiddetli enfeksiyonlarda verim kaybı %60’a kadar çıkabilir.

  • Yağ oranı azalır, tohum çimlenme gücü düşer.

  • Ağır enfeksiyonlar bitki gelişimini tamamen durdurabilir.

İlaç Önerileri