Bilgi Bankası

Külleme (Leveillula taurica)

Aspirde külleme hastalığı, sıcak ve kuru iklimlerde özellikle çiçeklenme ve olgunlaşma döneminde görülen yaygın bir fungal hastalıktır. Etmeni Leveillula taurica, bitkinin yaprak yüzeyinde beyaz-gri pudra görünümünde misel tabakası oluşturarak fotosentezi sınırlar ve verim ile yağ oranında düşüşe neden olur.

1. Hastalık Etmeni ve Biyolojisi

Özellik Açıklama
Etmen Leveillula taurica (Erysiphaceae familyası)
Yayılım Konidiler hava akımlarıyla taşınır, yaprak yüzeyine konduktan sonra doğrudan epidermise girer.
Yaşam Döngüsü Kışı konidiler veya klamidiosporlar şeklinde yabancı otlar ve bitki artıkları üzerinde geçirir.
Uygun Koşullar 20–30 °C sıcaklık, düşük bağıl nem (%50–70), zayıf hava sirkülasyonu.

2. Belirtiler
Doku Belirti Açıklama
Yapraklar (Üst Yüzey) Açık yeşil–sarı renkli benekler. İlk belirtiler genellikle üst yüzeyde başlar.
Yapraklar (Alt Yüzey) Beyaz–gri tozlu mantar tabakası (misel ve konidi). Parmakla silinince pudramsı görünüm azalır.
İleri Evre Yaprak kuruması, kırılganlık ve erken dökülme. Fotosentez azalır, bitki zayıflar.
Kapsüller Şiddetli durumlarda küçük ve buruşuk kapsül oluşumu. Yağ oranı düşer.

3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Sıcak (25–30 °C) ve kuru iklim koşulları

  • Bitkiler arası sık ekim ve yetersiz hava sirkülasyonu

  • Besin dengesizliği (özellikle azot fazlalığı)

  • Yabancı ot ve gönüllü bitki varlığı (inokulum kaynağı)

  • Kuru hava + sabah çiği birleşimi spor çimlenmesini destekler

4. Kültürel Mücadele Önlemleri

Önlem Açıklama
Ekim Nöbeti 3 yıl boyunca aspir ve ayçiçeği gibi konukçu bitkilerden kaçınılmalı.
Hava Sirkülasyonu Sıra arası mesafeler artırılmalı, sık ekimden kaçınılmalı.
Sulama Yönetimi Düzenli fakat yaprak ıslatmadan (damla sistem) sulama yapılmalı.
Bitki Artıkları Yönetimi Enfekte bitkiler hasat sonrası tarladan uzaklaştırılmalı.
Dayanıklı Çeşit Seçimi Yerel denemelerde külleme toleranslı çeşitler tercih edilmeli.

5. Kimyasal Mücadele
Etken Madde Kullanım Zamanı FRAC Kodu Özellik
Tebuconazole İlk belirtiler görülür görülmez 3 Sistemik, uzun etkili.
Azoxystrobin Çiçeklenme öncesi–orta dönem 11 Translaminar etki, koruyucu.
Sulfur (Kükürt) 20–25 °C sıcaklıklarda koruyucu olarak M2 Ucuz, organik uyumlu, kontakt etkili.
Difenoconazole Erken dönem 3 Sterol biyosentez inhibitörü.
Fluopyram + Tebuconazole İleri evre karışım uygulaması 7 + 3 Direnç geciktirici kombine etki.

6. Biyolojik ve Organik Alternatifler
Ajan / Ürün Etki Mekanizması
Bacillus subtilis / amyloliquefaciens Yaprak yüzeyinde rekabet, antifungal peptit üretimi.
Lactobacillus plantarum Spor çimlenmesini inhibe eder.
Kükürt (elemental veya sıvı) Organik sistemlerde etkin.
Neem Yağı (Azadirachtin) Konidi oluşumunu azaltır.
Silikat ve kitozan bazlı uygulamalar Yaprak yüzeyinde fiziksel koruma ve savunma aktivasyonu.

7. Entegre Yönetim Önerileri

  1. Erken izleme: Alt yapraklarda ilk beyaz pudra belirtisi.

  2. Koruyucu uygulama: Hava sıcaklığı 20–25 °C’ye çıktığında kükürt veya azoxystrobin.

  3. Dirençli çeşit + biyolojik ürün kombinasyonu.

  4. Kimyasal müdahalede rotasyon: FRAC kodlarına göre değişim yapılmalı.

  5. Hasat sonrası kalıntı yönetimi: Tarladan uzaklaştırma veya solarizasyon.

8. Ekonomik Önemi

  • Şiddetli enfeksiyonlarda verim kaybı %40–60 olabilir.

  • Yağ oranı azalır, kapsül gelişimi durur.

  • Fotosentez kaybı, bitkinin erken yaşlanmasına neden olur.

İlaç Önerileri