Sclerotinia Gövde ve Kök Çürüklüğü (Sclerotinia sclerotiorum)
Sclerotinia gövde ve kök çürüklüğü, aspirde en tahripkâr toprak kaynaklı hastalıklardan biridir. Etmen Sclerotinia sclerotiorum, hem toprak hem de bitki artıkları üzerinde uzun süre hayatta kalabilen sklerot yapılarıyla bulaşır. Özellikle yağışlı ve serin dönemlerde hızlı yayılarak bitki ölümleri, çiçek deformasyonu ve verim kaybı (%50–80) oluşturur.
1. Hastalık Etmeni ve Biyolojisi
Özellik
Açıklama
Etmen
Sclerotinia sclerotiorum (Ascomycota)
Yaşam Döngüsü
Toprakta siyah sert sklerotlar halinde yıllarca canlı kalabilir.
Yayılım
Yağmur sıçraması, enfekte bitki artıkları veya rüzgarla taşınan askosporlar.
Uygun Koşullar
15–25 °C sıcaklık, %90 üzeri bağıl nem, yaprak yüzeyinde uzun süreli ıslaklık.
2. Belirtiler
Doku
Belirti
Açıklama
Gövde
Sulu görünümde yumuşama ve gri-beyaz pamuksu misel tabakası.
Enfekte dokularda zamanla sert siyah sklerotlar oluşur.
Kök Boğazı
Çürüme, zayıf bağ dokusu, köklerde yırtılma.
Bitki su alamaz, solgunluk başlar.
Yapraklar
Alt yapraklarda solma ve sararma.
Gövde çürüklüğünün sekonder etkisi.
Kapsüller
Boş, buruşmuş, bazen çürük kapsüller.
Yağ içeriği düşer, verim kaybı yaşanır.
3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri
Yüksek nemli ve serin hava koşulları.
Yoğun ekim ve zayıf hava sirkülasyonu.
Yetersiz drenaj veya taban suyu yüksekliği.
Organik maddece zengin topraklar.
Aynı arazide aspir, ayçiçeği veya kolza gibi konukçu bitkilerle rotasyonsuz üretim.
4. Kültürel Mücadele Önlemleri
Önlem
Açıklama
Ekim Nöbeti
En az 3–4 yıl aspir veya diğer Sclerotinia konukçularından kaçınılmalı.
Drenaj Düzenlemesi
Fazla suyun birikmesi engellenmeli.
Hava Sirkülasyonu Sağlama
Bitki sıklığı azaltılmalı, geniş sıra arası bırakılmalı.
Hasat Sonrası Artık Yönetimi
Sklerotlar taşıyan kalıntılar imha edilmeli.
Toprak Solarizasyonu
Yazın 40–45 gün plastik örtüyle toprak ısısı artırılarak sklerotlar öldürülür.
