Bilgi Bankası

Botrytis (Gri Küf) Hastalığı (Botrytis cinerea)

Botrytis gri küf hastalığı, aspir bitkisinde özellikle çiçeklenme ve kapsül oluşumu döneminde görülen, nemli hava koşullarında hızla yayılan bir fungal patojendir. Etmen Botrytis cinerea, geniş konukçu yelpazesi nedeniyle birçok kültür bitkisini de enfekte eder ve aspirde verim ile tohum kalitesini ciddi oranda düşürür.

1. Hastalık Etmeni ve Biyolojisi

Özellik Açıklama
Etmen Botrytis cinerea (Sclerotiniaceae familyası)
Yayılım Sporlar (konidiler) rüzgar, yağmur veya böceklerle taşınır.
Yaşam Döngüsü Bitki artıkları ve tohum üzerinde uzun süre canlı kalabilir.
Uygun Koşullar 18–23 °C sıcaklık, %90 üzeri nem, yaprak yüzeyinde su birikimi.

2. Belirtiler
Doku Belirti Açıklama
Yapraklar Su emmiş gibi gri-yeşil lekeler. Zamanla gri küf tabakasıyla kaplanır.
Gövde Koyu kahverengi yumuşak çürümeler. Doku zayıflar, bitki devrilir.
Kapsüller ve Çiçekler Gri mantar tabakası ile kaplanmış kahverengi çürükler. Tohum verimi ve kalitesi azalır.
İleri Evre Gri, tozlu miselyum tabakası (konidiyumlar). Parmakla silinince dökülür.

3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Uzun süreli yağış ve sisli hava koşulları.

  • Sık ekim, kötü hava sirkülasyonu.

  • Yüksek azotlu gübreleme.

  • Hasat gecikmesi veya yoğun çiçeklenme dönemi nemi.

  • Toprakta veya depoda kalan bitki artıkları.

4. Kültürel Mücadele Önlemleri

Önlem Açıklama
Ekim Nöbeti 3 yıl boyunca aspir, ayçiçeği, kolza gibi konukçular ekilmemeli.
Bitki Artıklarının İmhası Hasat sonrası tüm kalıntılar toplanmalı.
Hava Sirkülasyonu Sağlama Sıra arası mesafe artırılmalı.
Dengeli Gübreleme Azot aşırılığından kaçınılmalı, potasyum artırılmalı.
Sulama Yönetimi Damla sulama tercih edilmeli, üstten sulamadan kaçınılmalı.

5. Kimyasal Mücadele
Etken Madde Uygulama Zamanı FRAC Kodu Etki Tipi
Iprodione İlk belirtiler görüldüğünde 2 Koruyucu ve kısmen sistemik.
Boscalid + Pyraclostrobin Çiçeklenme dönemi öncesi 7 + 11 Sistemik, uzun süreli koruma.
Tebuconazole Enfeksiyon sonrası erken dönemde 3 Sistemik, fungistatik etki.
Fenhexamid Yüksek nem dönemlerinde 17 Sporlamayı engelleyici.
Chlorothalonil / Mancozeb Yağışlı dönem öncesi koruyucu amaçlı M5 / M3 Direnç önleyici yüzey etkili.

6. Biyolojik ve Organik Alternatifler
Ajan / Ürün Etki Mekanizması
Trichoderma harzianum / T. viride Misel parazitliği ve enzimatik yıkım.
Bacillus subtilis Antibiyotik üretimiyle spor gelişimini engeller.
Coniothyrium minitans Sklerot paraziti, inokulum yoğunluğunu azaltır.
Kitozan / Silikat bazlı ürünler Bitki savunmasını aktive eder.
Neem Yağı (Azadirachtin) Sporlama ve çimlenmeyi inhibe eder.

7. Entegre Yönetim Önerileri

  1. Tohum dezenfeksiyonu (Fludioxonil veya Thiram).

  2. Çiçeklenme öncesi koruyucu uygulama (Iprodione veya Boscalid).

  3. Yağış öncesi yaprak alt yüzeyine yönelik uygulama.

  4. Hasat sonrası bitki kalıntı temizliği.

  5. Depolama alanlarında düşük nem ve sıcaklık kontrolü.

  6. Biyolojik ajanlarla (Trichoderma, Bacillus) toprak ve yaprak uygulaması.

8. Ekonomik Önemi

  • Şiddetli yıllarda verim kaybı %70’e kadar çıkabilir.

  • Kapsül ve tohum çürümesi nedeniyle yağ oranı azalır.

  • Enfekte tarlalarda tohumluk üretimi yapılamaz.

İlaç Önerileri