Bilgi Bankası

Tohum Çürüklüğü (nemli koşullarda Fusarium veya Alternaria kaynaklı)

Tohum çürüklüğü, aspir üretiminde özellikle yüksek toprak nemi ve düşük toprak sıcaklığı koşullarında ortaya çıkan bir çimlenme öncesi veya sonrası fungal hastalıktır. En sık etmenler Fusarium spp. ve Alternaria spp. olup, tohumun yüzeyinde veya embriyosunda gelişerek çimlenme oranını düşürür, fide ölümlerine ve popülasyon kaybına neden olur.

1. Hastalık Etmenleri ve Biyolojisi

Özellik Açıklama
Etmenler Fusarium oxysporum, F. solani, Alternaria alternata, A. tenuissima
Yaşam Döngüsü Tohum, toprak veya bitki artıkları üzerinde uzun süre canlı kalabilir.
Yayılım Şekli Tohumla, sulama suyu ve toprakla taşınır.
Uygun Koşullar 15–25 °C sıcaklık, yüksek nem (%80 üzeri), ağır ve su tutan topraklar.

2. Belirtiler
Dönem Belirti Açıklama
Çimlenme Öncesi Tohum çimlenmeden çürür, kabuk yumuşar. Kök çıkışı görülmez, kabukta pembe veya siyah küf.
Çimlenme Sonrası Fide kök boğazında çürüme ve kararma. Fide solar, yatar ve kurur.
Toprakta Gelişmiş Bitkilerde Zayıf gelişim, düzensiz çıkış. Bitki örtüsü seyrekleşir.

3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Nemli ve soğuk topraklar.

  • Ağır bünyeli, drenajı zayıf alanlar.

  • Aşırı sulama ve sık ekim.

  • Enfekte veya ilaçlanmamış tohum kullanımı.

  • Toprakta yüksek organik madde ve fungal inokulum yoğunluğu.

4. Kültürel Mücadele Önlemleri

Önlem Açıklama
Sağlıklı Tohum Kullanımı Sertifikalı, fungusit ile ilaçlanmış tohumlar kullanılmalı.
Toprak Hazırlığı İyi drenaj sağlanmalı, taban suyu yüksek alanlardan kaçınılmalı.
Ekim Zamanı Soğuk ve aşırı nemli dönemlerde ekim yapılmamalı.
Uygun Ekim Derinliği 2–3 cm derinlikte ekim yapılmalı, aşırı derinlikten kaçınılmalı.
Rotasyon 3 yıl boyunca konukçu bitkiler (ayçiçeği, baklagil) ekilmemeli.
Organik Madde Yönetimi Ham gübre yerine iyi yanmış organik materyal kullanılmalı.

5. Kimyasal Mücadele (Tohum İlaçlaması)
Etken Madde Uygulama Şekli FRAC Kodu Özellik
Fludioxonil Tohum ilaçlaması (2–3 mL/kg tohum) 12 Koruyucu, yüzey etkili.
Metalaxyl-M + Fludioxonil Kombine tohum koruyucu 4 + 12 Hem yüzey hem sistemik koruma sağlar.
Thiram Klasik tohum ilaçlaması M3 Geniş spektrumlu kontakt etki.
Carboxin + Thiram Çift etki (sistemik + kontakt) 7 + M3 Fusarium ve Alternaria’ya karşı etkili.

6. Biyolojik ve Organik Alternatifler
Ajan / Ürün Etki Mekanizması
Trichoderma harzianum / T. viride Rizoplanda antagonist etki, spor çimlenmesini engeller.
Bacillus subtilis Antifungal antibiyotik üretimiyle tohum yüzeyinde koruma sağlar.
Pseudomonas fluorescens İndüklenmiş sistemik direnç oluşturur (ISR).
Kitozan bazlı kaplamalar Tohum yüzeyinde biyopolimer bariyer oluşturur.
Deniz yosunu ekstraktı + Silikat Tohum dayanıklılığını ve kök gelişimini artırır.

7. Entegre Yönetim Stratejisi (IPM)

  1. Tohum ilaçlaması (kimyasal veya biyolojik ürünlerle).

  2. İyi drenajlı ve hafif topraklarda ekim.

  3. Aşırı sulama ve taban suyu yüksekliğinden kaçınma.

  4. Erken dönemde toprak sıcaklığı 10–12 °C’nin altına düşmemeli.

  5. Trichoderma + Bacillus kombinasyonlu toprak uygulaması.

  6. Toprak solarizasyonu (özellikle yüksek inokulumlu alanlarda).

8. Ekonomik Önemi

  • Şiddetli durumlarda çıkış oranı %40–70 düşer.

  • Fide kayıpları, bitki sıklığını ve verimi düşürür.

  • Yağ oranı ve tohum kalitesi azalır, tohum üretimi etkilenir.

İlaç Önerileri