Bilgi Bankası

Thrips Türleri (Thrips tabaci Frankliniella occidentalis)

Thrips (trips) türleri, aspir bitkisinde çiçek, yaprak ve genç sürgünlerde emgi yaparak zarar veren, aynı zamanda virüs taşıyıcısı (özellikle Tomato spotted wilt virus – TSWV) olarak da önemli bir zararlı grubudur. En sık rastlanan türler soğan thripsi (Thrips tabaci) ve batı çiçek thripsi (Frankliniella occidentalis)’tir.

1. Zararlının Tanımı ve Biyolojisi

Özellik Thrips tabaci Frankliniella occidentalis
Renk Sarımsı kahverengi – açık sarı Kırmızımsı kahverengi
Boyut 1,0–1,3 mm 1,2–1,5 mm
Yaşam Döngüsü Yumurta → Larva → Prepupa → Pupa → Ergin Aynı
Kışı Geçirme Şekli Ergin veya pupa halinde bitki artıkları içinde Ergin olarak toprakta
Döl Sayısı 8–10 döl / yıl 10–15 döl / yıl (sıcak bölgelerde)
Uygun Koşullar 25–30 °C, düşük nem (%40–60) 20–28 °C, orta nem (%50–70)

2. Zarar Şekli
Zarar Tipi Açıklama
Doğrudan Zarar Bitki dokusunu delerek hücre özsuyunu emer.
Yaprak Belirtileri Gümüşi renk değişimi, bronzlaşma, kıvrılma ve küçük beyaz lekeler.
Çiçek ve Kapsüller Bozulmuş çiçek yapısı, zayıf kapsül oluşumu.
Dolaylı Zarar Tomato Spotted Wilt Virus (TSWV) ve Iris Yellow Spot Virus (IYSV) taşıyıcılığı.
Fotosentez Kaybı Emgi alanlarında hücre ölümü nedeniyle verim düşer.

3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Sıcak, kuru ve rüzgarsız hava koşulları.

  • Sık ekim ve zayıf hava sirkülasyonu.

  • Yabancı ot varlığı (ör. Amaranthus, Chenopodium, Sonchus).

  • Aşırı azotlu gübreleme → yumuşak dokular zarara açık hale gelir.

  • Depo ve kurutma alanlarında nemli ortam.

4. Belirtiler

Bitki Kısmı Belirti Açıklama
Yapraklar Gümüşi lekeler, bronzlaşma Emgi sonucu klorofil kaybı
Sürgünler Kıvrılma, bodurluk Yoğun beslenme sonucu büyüme durur
Çiçek Başları Kahverengileşme, dökülme Çiçek dokularında deformasyon
Kapsüller Küçük, bozulmuş ve düşük yağ oranlı Emgi ve virüs bulaşması sonucu

5. Doğal Düşmanlar (Biyolojik Kontrol Ajanları)
Tür Etkisi
Orius laevigatus (Avcı böcek) Thrips larva ve erginlerini avlar
Amblyseius swirskii (Yırtıcı akar) Yumurtaları ve genç larvaları tüketir
Beauveria bassiana (entomopatojen mantar) Kolonilerde biyokontrol sağlar
Chrysoperla carnea (Yeşil zar kanatlı) Thrips larvalarını aktif olarak avlar

6. Kültürel Mücadele Önlemleri
Önlem Açıklama
Erken Ekim Zararlı populasyonu artmadan önce ekim yapılmalı
Yabancı Ot Kontrolü Thrips konukçusu yabancı otlar temizlenmeli
Hava Sirkülasyonu Bitki sıklığı azaltılarak nem ve sıcaklık dengelenmeli
Artık Yönetimi Hasat sonrası bitki artıkları uzaklaştırılmalı
Mavi Yapışkan Tuzaklar Ergin populasyon takibi için kullanılmalı

7. Kimyasal Mücadele
Etken Madde IRAC Kodu Etki Şekli Not
Spinosad 5 Kontakt + mide etkili Doğal düşmanlara az zararlı
Spinetoram 5 Hızlı etki Çiçek döneminde kullanılabilir
Abamectin 6 Translaminar Yaprak altı etkili
Lambda-cyhalothrin 3A Kontakt Direnç riski yüksek, rotasyonla kullanılmalı
Azadirachtin (Neem yağı) — Biyolojik Hafif populasyonlarda etkili

8. Entegre Zararlı Yönetimi (IPM)

  1. Eşik değer: 10 bitkiden 3’ünde thrips gözlenirse mücadele başlatılmalı.

  2. Mavi yapışkan tuzaklarla izleme.

  3. Doğal düşman popülasyonunun korunması.

  4. Spinosad veya Spinetoram uygulaması, ardından biyolojik kontrol.

  5. Hasat sonrası alan temizliği ve solarizasyon.

9. Ekonomik Önemi

  • Şiddetli enfeksiyonlarda verim kaybı %40–60’a kadar çıkabilir.

  • Yağ oranı düşer, kapsüller bozulur.

  • Virüs taşıyıcılığı nedeniyle sekonder enfeksiyonlar artar.

İlaç Önerileri