Bilgi Bankası

Aspirde Kapsül Kurtları (Helicoverpa armigera Ephestia kuehniella)

Aspir kapsül kurtları, bitkinin çiçek ve kapsül döneminde doğrudan zarar veren önemli lepidopter zararlılardır. En yaygın türler Pamuk koçanı kurdu (Helicoverpa armigera) ve Un güvesi (Ephestia kuehniella) olup, aspirde çiçek organlarını ve kapsülleri tahrip ederek tohum ve yağ veriminde ciddi kayıplara neden olurlar.

1. Zararlının Tanımı ve Biyolojisi

Özellik Helicoverpa armigera Ephestia kuehniella
Ergin Görünümü Açık kahverengi, 30–40 mm kanat açıklığı Gri kahverengi, 20–25 mm kanat açıklığı
Larva Rengi Yeşil, kahverengi veya sarımsı tonlarda Kirli beyaz, pembe alt tonlu
Larva Boyu 25–35 mm 10–15 mm
Yumurtlama Yeri Çiçek, tomurcuk ve genç kapsüller Kuru çiçek ve kapsül iç yüzeyi
Kışı Geçirme Şekli Pupa halinde toprakta Ergin veya pupa olarak depo alanlarında
Döl Sayısı 3–5 döl / yıl 4–6 döl / yıl
Uygun Koşullar 25–30 °C, düşük nem 24–28 °C, kuru ortam

2. Zarar Şekli
Zarar Tipi Açıklama
Doğrudan Zarar Larvalar çiçek ve kapsül içinde beslenir, tohumları yer.
Kapsül Bozulması Kapsül yüzeyi delinir, dökülme artar.
Tohum Kaybı İç kısımdaki taneler yenir, yağ oranı düşer.
Depo Zararı Ephestia türleri depolanmış ürünlerde de zarar yapabilir.

3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Sıcak ve kurak koşullar, larva gelişimini hızlandırır.

  • Yoğun ekim ve yetersiz havalandırma popülasyonu artırır.

  • Bitki artıkları ve yabancı otlar, pupalar için barınak sağlar.

  • Uzun süre tarlada kalan olgun kapsüller, ikinci döl larvalarına ortam oluşturur.

  • Depolama alanlarında yetersiz temizlik, Ephestia bulaşmalarını artırır.

4. Belirtiler

Bitki Kısmı Belirti Açıklama
Çiçekler Kuruma, delikler, dökülme Yumurtlama ve larva beslenmesi sonucu
Kapsüller Delikler, dökülme, iç kısımlarda tozlaşma Larvaların beslenme izi
Tohumlar Boşluk, delik, unlaşma Ephestia larvası beslenmesi
Depolanmış Ürünler İpeksi ağ, toz ve kurtçuk İleri dönem Ephestia bulaşması

5. Doğal Düşmanlar (Biyolojik Kontrol Ajanları)
Tür Etkisi
Trichogramma evanescens Yumurtalara parazitoid etkili
Campoletis chlorideae Larva parazitoidi
Chrysoperla carnea (Yeşil zar kanatlı) Yumurtaları ve küçük larvaları tüketir
Habrobracon hebetor Ephestia ve Helicoverpa larvalarını parazitleştirir
Bacillus thuringiensis (Bt) Biyopestisit olarak larvaları öldürür

6. Kültürel Mücadele Önlemleri
Önlem Açıklama
Erken Hasat Olgun kapsüller tarlada uzun süre bırakılmamalı.
Bitki Artıklarının İmhası Pupa kaynakları ortadan kaldırılmalı.
Ekim Nöbeti Pamuk, mısır gibi konukçulardan sonra ekim yapılmamalı.
Tuzak Kullanımı Feromon tuzakları ile ergin uçuşları izlenmeli.
Depo Hijyeni Depolar her sezon öncesi temizlenip dezenfekte edilmeli.

7. Kimyasal Mücadele
Etken Madde Etki Şekli IRAC Kodu
Chlorantraniliprole Kas kasılmasını engeller 28
Indoxacarb Sodyum kanal blokeri 22A
Emamectin benzoate Mide + temas etkili 6
Spinosad Nöronal aşırı uyarım 5
Bacillus thuringiensis var. kurstaki Biyolojik mide zehiri 11A
Lambda-cyhalothrin Sinir sistemi etkili 3A

Uygulama notu:

  • Yumurtadan yeni çıkan larvalar hedeflenmelidir.

  • IRAC grupları rotasyonla kullanılmalı.

  • Kimyasal mücadele, biyolojik ajanlarla dönüşümlü uygulanmalıdır.

8. Entegre Zararlı Yönetimi (IPM)

  1. Feromon tuzakları ile ergin yoğunluğu izlenmeli.

  2. Yumurta ve larva evrelerinde hedefli mücadele yapılmalı.

  3. Doğal düşmanlar korunmalı (örneğin Trichogramma, Habrobracon).

  4. Erken hasat ve bitki artığı yönetimi popülasyonu azaltır.

  5. Depo temizliği + biyolojik ajanlar (Bt) birlikte kullanılmalı.

9. Ekonomik Önemi

  • Şiddetli bulaşmalarda verim kaybı %30–50’ye kadar çıkabilir.

  • Tohum kalitesi ve yağ oranı azalır.

  • Depolama sırasında unlaşma ve küflenme oluşabilir.

İlaç Önerileri