Bilgi Bankası

Aspir Gövde Delici (Apion carthami)

Aspir gövde delicisi (Apion carthami), aspir bitkisinin vejetatif gelişme döneminde gövde, yaprak sapı ve kapsül saplarını delerek beslenen bir zararlıdır. Hem larvaları hem de erginleri emgi ve oyuk açma yoluyla bitkinin besin iletimini bozar, böylece zayıf büyüme, çiçeklenme kaybı ve kapsül deformasyonu meydana gelir.

1. Zararlının Tanımı ve Biyolojisi

Özellik Açıklama
Bilimsel Adı Apion carthami (Kirby)
Takımı / Ailesi Coleoptera / Apionidae
Ergin Görünümü Küçük (2–3 mm), siyah-mavimsi metalik renkli, uzun burunlu
Yumurtlama Dişiler yumurtalarını gövde içine veya genç kapsül saplarına bırakır.
Larva Dönemi Ayaksız, krem beyaz; gövde içini oyarak beslenir.
Pupa Dönemi Gövde içi veya toprak yüzeyinde gerçekleşir.
Döl Sayısı Genellikle yılda 1 döl verir.
Kışı Geçirme Şekli Ergin olarak toprakta veya bitki artıklarında.

2. Zarar Şekli
Zarar Tipi Açıklama
Doğrudan Zarar Larva ve erginler gövdeyi delerek beslenir, iletim dokusunu tahrip eder.
Dolaylı Zarar Gövde zayıflar, su ve besin taşınımı bozulur.
Kapsül Sapı Zararı Kapsül beslenemez, dolum yetersiz kalır.
İkincil Enfeksiyonlar Deliklerden Fusarium ve Sclerotinia gibi mantar enfeksiyonları girer.

3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Ilıman ve kurak koşullar, ergin çıkışı için elverişlidir.

  • Yoğun ekim ve kalın gövde yapısı, yumurtlama alanlarını artırır.

  • Hasat artıklarının tarlada bırakılması, kışı geçiren birey sayısını yükseltir.

  • Monokültür ekim (üst üste aspir ekimi), populasyon yoğunluğunu artırır.

4. Belirtiler

Bitki Kısmı Belirti Açıklama
Gövde Dıştan delik veya kabarcık şeklinde izler İç kısımda oyuklar ve talaş görünümü
Sürgünler Zayıflık, solma, kırılma İletim dokusu zarar görmüştür
Kapsül Sapı Kuruma, kapsül dökülmesi Yumurtlama alanı olarak tercih edilir
Genel Görünüm Bodur, az dallı bitkiler Besin iletimi kesilmiştir

5. Doğal Düşmanlar (Biyolojik Kontrol Ajanları)
Tür Etkisi
Bracon spp. Larvaları parazitleştirir.
Eurytoma spp. Larva parazitoidi olarak biyolojik kontrol sağlar.
Beauveria bassiana Entomopatojen mantar, ergin popülasyonlarını baskılar.
Predatör karıncalar ve örümcekler Yumurtaları ve genç larvaları tüketir.

6. Kültürel Mücadele Önlemleri
Önlem Açıklama
Ekim Nöbeti Arka arkaya aspir ekiminden kaçınılmalı.
Bitki Artığı Yönetimi Hasat sonrası artıklar imha edilmeli.
Toprak İşleme Pupa ve kışı geçiren erginleri yok eder.
Erken Ekim ve Hasat Zararlının yoğunluk döneminden önce tamamlanmalı.
Dayanıklı Çeşit Kullanımı Kalın kabuklu ve sağlam gövdeli çeşitler tercih edilmeli.

7. Kimyasal Mücadele
Etken Madde Etki Şekli IRAC Kodu
Lambda-cyhalothrin Temas + mide etkili 3A
Deltamethrin Sinir sistemi etkili 3A
Chlorpyrifos-ethyl Asetilkolinesteraz inhibitörü 1B
Spinosad Sinir sistemi etkili 5
Azadirachtin Doğal, beslenmeyi durdurur —

Uygulama Notu:

  • Ergin çıkışı ve yumurta bırakma döneminde uygulama yapılmalı.

  • Aynı IRAC grubuna ait etken maddeler ardışık kullanılmamalı.

  • Biyolojik ajanlarla dönüşümlü kullanım önerilir.

8. Entegre Zararlı Yönetimi (IPM)

  1. Ergin uçuşlarının feromon tuzaklarıyla izlenmesi.

  2. Kültürel önlemler + biyolojik ajan kombinasyonu.

  3. Larva çıkış dönemi hedef alınmalı.

  4. Bitki artıkları yakılmalı veya derin sürümle toprağa gömülmeli.

  5. Düşük popülasyonda biyolojik mücadele öncelikli olmalı.

9. Ekonomik Önemi

  • Yoğun bulaşmada verim kaybı %25–40’a ulaşabilir.

  • Kapsül dolumu azalır, yağ oranı düşer.

  • Gövde zayıflığı ve yatma artar.

  • Fungal enfeksiyonlar için giriş kapısı oluşturur.

İlaç Önerileri