Bilgi Bankası

Tel Kurtları (Toprakaltı Zararlıları) (Agriotes spp.)

Tel kurtları, aspir bitkisinde özellikle çimlenme ve erken fide döneminde büyük zarar oluşturan toprak kökenli zararlılardır. Zararlı grubun başlıca türleri Agriotes spp. (Elateridae familyası) olup, hem larva (tel kurdu) hem de kısmen ergin dönemlerinde bitki kökleriyle beslenir. Özellikle ağır ve nemli topraklarda yoğun görülürler.

1. Zararlının Tanımı ve Biyolojisi

Özellik Açıklama
Bilimsel Adı Agriotes lineatus, A. obscurus, A. sputator
Takımı / Ailesi Coleoptera / Elateridae
Ergin Görünümü Uzun, kahverengi, 7–10 mm boyunda “tıktık böceği” şeklinde
Larva Görünümü Silindirik, sarımsı kahverengi, sert kitinli gövde (tel görünümü)
Larva Boyu 15–25 mm’ye kadar uzar
Yaşam Döngüsü Yumurtadan ergin hale gelmesi 3–5 yıl sürer
Kışı Geçirme Şekli Larva veya pupa halinde toprakta
Uygun Koşullar Nemli, organik maddece zengin, ağır bünyeli topraklar

2. Zarar Şekli
Zarar Tipi Açıklama
Doğrudan Zarar Larvalar tohum, kök ve kök boğazını kemirir.
Dolaylı Zarar Kök yaralarından mantar ve bakteri enfeksiyonları girer.
Çimlenme Dönemi Çimlenmemiş veya solmuş fideler görülür.
Bitki Gelişimi Besin iletimi kesildiği için bodurluk, sararma ve zayıf gelişme oluşur.

3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Nemli, ağır bünyeli ve organik maddece zengin topraklar.

  • Uzun yıllar aynı alanda aspir, buğday veya ayçiçeği ekimi.

  • Çayır veya nadas sonrası ekim yapılan alanlar.

  • İyi işlenmemiş veya fazla sulanmış tarlalar.

  • Toprak sıcaklığının 10–25 °C olması larva aktivitesini artırır.

4. Belirtiler

Bitki Kısmı Belirti Açıklama
Tohum Çimlenme gerçekleşmez Tel kurdu tohum embriyosunu kemirir
Fideler Kök boğazı zarar görmüş, sararmış fideler Besin iletimi bozulur
Kökler Oyuklar, kesikler, çürüme Sekonder enfeksiyonlar başlar
Tarlada Görünüm Düzensiz çıkış, boş alanlar Eşit olmayan bitki yoğunluğu

5. Doğal Düşmanlar (Biyolojik Kontrol Ajanları)
Tür Etkisi
Carabidae (Toprak koşneleri) Tel kurtlarını doğal olarak avlar.
Staphylinidae (Rove böcekleri) Yumurta ve genç larvaları tüketir.
Steinernema spp. (Nematod) Larva vücuduna girerek öldürür.
Beauveria bassiana Entomopatojen mantar olarak toprakta etkilidir.

6. Kültürel Mücadele Önlemleri
Önlem Açıklama
Derin Sürüm Kışı geçiren larvaları ve pupaları yok eder.
Ekim Nöbeti Buğday, arpa, mısır gibi konukçulardan sonra ekim yapılmamalı.
Toprak Kurutması Nemi azaltmak popülasyonu sınırlar.
Organik Madde Kontrolü Aşırı taze gübre kullanımı önlenmeli.
Erken Ekim Zararlı aktif hale gelmeden çıkış tamamlanır.
Tuzak Bitkiler Patates veya havuç dilimleriyle populasyon yoğunluğu tespit edilir.

7. Kimyasal Mücadele
Etken Madde Etki Şekli IRAC Kodu
Chlorpyrifos-ethyl Toprak insektisiti, temas + mide etkili 1B
Lambda-cyhalothrin Temas etkili 3A
Fipronil GABA reseptör inhibitörü 2B
Imidacloprid Sistemik, tohum ilaçlaması 4A
Azadirachtin Doğal biyoinsektisit —

Uygulama Notu:

  • Toprak ilaçlaması ekimden önce veya ekimle birlikte yapılmalıdır.

  • Tohum ilaçlaması (imidacloprid) özellikle riskli alanlarda etkilidir.

  • Aynı IRAC grubuna ait ilaçlar ardışık kullanılmamalıdır.

8. Entegre Zararlı Yönetimi (IPM)

  1. Toprak nem ve sıcaklığına göre izleme yapılmalı.

  2. Tuzak bitki yöntemi ile larva yoğunluğu tespit edilmeli.

  3. Kültürel önlemler + biyolojik kontrol ajanları birlikte uygulanmalı.

  4. Kimyasal mücadele yalnızca eşik değer aşıldığında yapılmalı.

  5. Rotasyon ve derin sürüm temel strateji olmalıdır.

9. Ekonomik Önemi

  • Şiddetli bulaşmalarda çıkış kaybı %30–70’e ulaşabilir.

  • Bitki sıklığı azalır, verim düşer.

  • Tohum ve fide kayıpları yağ oranını ve kaliteyi olumsuz etkiler.

İlaç Önerileri