Bilgi Bankası

Un Güvesi (Ephestia kuehniella)

Un güvesi (Ephestia kuehniella), aspir üretiminde özellikle hasat sonrası depolama döneminde ciddi zararlar yapan bir depo zararlısıdır. Zararlı, hem tohum hem de aspir unu ve kırığı üzerinde beslenir, tohum kalitesi, çimlenme oranı ve yağ verimini düşürür.

1. Zararlının Tanımı ve Biyolojisi

Özellik Açıklama
Bilimsel Adı Ephestia kuehniella Zeller
Takımı / Ailesi Lepidoptera / Pyralidae
Ergin Görünümü 10–14 mm boyunda, gri-kahverengi, kanatları açık halde üçgen biçimli.
Yumurtlama Dişiler 100–200 yumurta bırakır; genellikle ürün yüzeyine veya ambalaj çatlaklarına.
Larva Dönemi Kirli beyaz veya pembe tonlarda; ürün içerisinde ağ dokuyarak beslenir.
Pupa Dönemi Duvar çatlaklarında, çuvallar arasında veya depo yüzeylerinde kokon içinde gerçekleşir.
Kışı Geçirme Şekli Larva veya pupa halinde depoda.
Döl Sayısı 3–5 döl/yıl; sıcak ve nemli depolarda daha fazla.

2. Zarar Şekli
Zarar Tipi Açıklama
Doğrudan Zarar Larvalar tohum, kabuk ve unumsu materyalle beslenir.
Dolaylı Zarar Ağ örerek ürünün havalanmasını engeller, küf gelişimini artırır.
Depo Kayıpları Ağırlık kaybı ve ürün kalitesi düşer.
Tohum Kalitesi Embriyo zarar görür, çimlenme oranı düşer.

3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Depo sıcaklığı 25–30 °C ve nem oranı %60–70 olduğunda hızlı gelişim gösterir.

  • Uzun süre depolanan veya yeterince kurutulmayan ürünlerde risk artar.

  • Yetersiz temizlik, eski ürün artıkları ve sızdıran ambalajlar bulaşmayı kolaylaştırır.

  • Küçük taneli, kırık veya kabuğu çatlamış tohumlar tercih edilir.

4. Belirtiler

Belirti Türü Açıklama
Ağ Oluşumu Depo duvarları, çuvallar ve ürün yüzeyinde ince ipeksi ağ tabakası.
Tohumlarda Delikler Larvaların giriş-çıkış delikleri.
Unumsu Kalıntı Larva dışkısı ve kırılmış tohum parçaları.
Ergin Kelebekler Depo içinde uçuşan gri güveler, gece saatlerinde daha aktif.

5. Doğal Düşmanlar (Biyolojik Kontrol Ajanları)
Tür Etkisi
Bracon hebetor Larvaları parazitleştirir, depolarda biyolojik kontrol sağlar.
Habrobracon brevicornis Pupa ve larva dönemlerinde etkilidir.
Venturia canescens Yumurta ve larva parazitoidi.
Beauveria bassiana Entomopatojen mantar olarak güve populasyonunu azaltır.

6. Kültürel Mücadele Önlemleri
Önlem Açıklama
Depo Temizliği Ürün öncesi duvar, zemin, çuval ve ekipman temizliği yapılmalı.
Kurutma Tohum nemi %10’un altında olmalı.
Ayrı Depolama Yeni ürün eski ürünle temas etmemeli.
Soğuk Depolama 15 °C altındaki sıcaklıkta zararlı gelişemez.
Sızdırmaz Ambalaj Naylon torbalar ve vakumlu ambalajlar bulaşmayı önler.

7. Kimyasal Mücadele
Etken Madde Etki Şekli IRAC Kodu
Phosphine (AlP, Mg₃P₂) Fumigant gaz, depo ilaçlaması 24A
Deltamethrin Temas etkili, yüzey ilaçlaması 3A
Permethrin Temas etkili 3A
Beauveria bassiana Biyolojik ajan 14
Azadirachtin Doğal, beslenmeyi durdurur —

Uygulama Notu:

  • Fumigasyon yalnızca lisanslı personel tarafından yapılmalıdır.

  • Depo yüzey ilaçlamaları ürün alınmadan önce uygulanmalıdır.

  • IRAC rotasyonu korunarak direnç gelişimi önlenmelidir.

8. Entegre Zararlı Yönetimi (IPM)

  1. Hasat sonrası hızlı kurutma ve temizlik.

  2. Depo sıcaklığı 15 °C altına indirilmeli.

  3. Feromon tuzakları ile izleme yapılmalı.

  4. Biyolojik kontrol (Bracon hebetor + Beauveria bassiana) uygulanabilir.

  5. Fumigasyon sadece ekonomik eşik aşıldığında yapılmalıdır.

9. Ekonomik Önemi

  • Şiddetli bulaşmalarda depo ürün kaybı %20–40’a ulaşabilir.

  • Ağ oluşumu ve tohum tahribatı nedeniyle ürün pazarlanamaz hale gelir.

  • Tohum kalitesi ve yağ oranı önemli ölçüde düşer.

İlaç Önerileri