Bilgi Bankası

Aspirde Tahıl Bitleri (Sitophilus granarius Sitophilus oryzae)

Tahıl bitleri, aspir üretiminde hasat sonrası depolama döneminde en sık rastlanan ve ürün kaybına neden olan zararlılardandır. Bu türler özellikle Sitophilus granarius (Buğday biti) ve Sitophilus oryzae (Pirinç biti) olup, tohumların iç kısmında beslenerek yağ kaybı, çimlenme oranında azalma ve küf gelişimi oluştururlar.

1. Zararlının Tanımı ve Biyolojisi

Özellik Sitophilus granarius Sitophilus oryzae
Takım / Aile Coleoptera / Curculionidae Coleoptera / Curculionidae
Ergin Görünümü 3–5 mm, kahverengimsi siyah, mat 2–3 mm, koyu kahverengi, hafif parlak
Ağız Yapısı Hortum (rostrum) şeklinde, delici–kemirici Aynı yapıdadır
Yumurtlama Her dişi 200–300 yumurta bırakır Tohum içine tek tek bırakır
Larva Dönemi Yumurtadan çıkan larva tohum içinde gelişir Yaklaşık 3 hafta sürer
Pupa Dönemi Tohum içinde gerçekleşir 5–7 gün
Kışı Geçirme Şekli Ergin veya pupa olarak depolarda Ergin veya larva olarak
Uygun Sıcaklık 25–30 °C 26–32 °C
Nem Gereksinimi %60–70 %65–80

2. Zarar Şekli
Zarar Tipi Açıklama
Tohum İçi Zarar Dişi böcek yumurtasını tohum içine bırakır, larva iç kısmı yer.
Tohum Boşalması İç dokusu yenmiş tohumlar boş ve hafif kalır.
Delik Oluşumu Ergin çıkış deliği (1 mm çapında) tohum yüzeyinde görünür.
Depo Kalitesi Toz, dışkı ve küf birikimi sonucu kötü koku ve kalite düşer.

3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Yüksek sıcaklık (25–32 °C) ve yüksek nem (%65–80) zararlıyı hızla çoğaltır.

  • Yetersiz kurutulmuş aspir tohumları, larva gelişimi için uygun ortam sağlar.

  • Uzun süre depolanan ürünler ve yetersiz temizlik risk faktörüdür.

  • Eski ürünle yeni ürünün aynı depoda saklanması, bulaşmayı hızlandırır.

  • Hava akımı olmayan kapalı depolar, zararlı için ideal koşullardır.

4. Belirtiler

Belirti Türü Açıklama
Delikli Tohumlar 1 mm çapında yuvarlak çıkış delikleri.
Toz ve Kalıntılar Larva dışkısı ve unumsu madde birikimi.
Bozuk Koku Yağ oksidasyonu ve fungal gelişim sonucu.
Çimlenme Kaybı İç dokusu hasarlı tohumlar çimlenemez.

5. Doğal Düşmanlar (Biyolojik Kontrol Ajanları)
Tür Etkisi
Anisopteromalus calandrae Tohum içindeki larvaları parazitleştirir.
Lariophagus distinguendus Sitophilus larvalarına karşı etkili parazitoit.
Bracon hebetor Pupa ve larvaları hedef alır.
Beauveria bassiana Entomopatojen mantar, depolarda etkin kontrol sağlar.

6. Kültürel Mücadele Önlemleri
Önlem Açıklama
Depo Temizliği Sezon öncesi zemin, duvar, ekipman temizlenmeli.
Kurutma Tohum nemi %10’un altına düşürülmeli.
Havalandırma Depo sıcaklığı < 20 °C olmalı.
Ambalajlama Sızdırmaz, ışık geçirmeyen torbalar tercih edilmeli.
Eski Ürün Temizliği Yeni ürünle temas etmemeli.

7. Kimyasal Mücadele 
Etken Madde Etki Şekli IRAC Kodu
Phosphine (AlP, Mg₃P₂) Fumigant gaz, depo ilaçlaması 24A
Deltamethrin Temas etkili 3A
Permethrin Temas + mide etkili 3A
Beauveria bassiana Biyolojik ajan 14
Azadirachtin Doğal, beslenmeyi durdurur —

Uygulama Notu:

  • Fumigasyon işlemi yalnızca lisanslı personel tarafından yapılmalıdır.

  • Yüzey ilaçlaması ürün alınmadan önce uygulanmalıdır.

  • IRAC grupları dönüşümlü kullanılmalıdır.

8. Entegre Zararlı Yönetimi (IPM)

  1. Depo sıcaklık ve nem takibi sürekli yapılmalı.

  2. Feromon tuzakları ile populasyon izlenmeli.

  3. Doğal düşmanlar (Lariophagus, Beauveria) desteklenmeli.

  4. Kimyasal müdahale yalnızca ekonomik eşik aşıldığında yapılmalı.

  5. Soğuk depolama (10–15 °C) uzun süreli kontrol sağlar.

9. Ekonomik Önemi

  • Şiddetli bulaşmalarda ürün kaybı %30–50’ye ulaşabilir.

  • Yağ oranı düşer, tohum kalitesi bozulur.

  • Depo sıcaklığı artar, küf gelişimi tetiklenir.

İlaç Önerileri