Tarsonemid akarları (Polyphagotarsonemus latus), aspir bitkisinde genç yaprak, sürgün ve tomurcuklarda beslenerek şekil bozuklukları, yaprak kıvrılmaları ve büyüme geriliği oluşturur. Bu zararlılar, sıcak ve nemli iklimlerde hızla çoğalarak özellikle erken gelişme döneminde aspir bitkisine ciddi zarar verir.
1. Zararlının Tanımı ve Biyolojisi
Özellik
Açıklama
Bilimsel Adı
Polyphagotarsonemus latus (Tarsonemid akarı)
Takımı / Ailesi
Acari / Tarsonemidae
Ergin Görünümü
Mikroskobik (0.2–0.25 mm), yarı saydam beyaz, oval gövdeli
Larva Görünümü
6 bacaklı, renksiz ve çok küçük boyutlu
Yaşam Döngüsü
4–7 gün (hızlı üreme), sıcaklık ve neme bağlı olarak değişir
Kışı Geçirme Şekli
Dişi akar olarak yaprak altı, tomurcuk veya toprakta
Uygun Koşullar
25–30 °C sıcaklık, %70 üzeri nem
Popülasyon Artışı
1 dişi 50–70 yumurta bırakabilir; 1 haftada nesil tamamlar.
2. Zarar Şekli
Zarar Tipi
Açıklama
Yaprak Kıvrılması
Akar beslenmesi sonucu yaprak dokusu büzülür, kenarlardan kıvrılır.
Yaprak Sararması
Klorofil yıkımı sonucu sararma ve donuklaşma görülür.
Büyüme Geriliği
Meristem bölgesi zarar gördüğünde sürgün gelişimi durur.
Tomurcuk Zararları
Çiçeklenme ve kapsül oluşumu zayıflar.
Yapışkan Görünüm
Akar salgısı nedeniyle yapraklar parlak ve yapışkan bir hal alır.
3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri
Yüksek sıcaklık (25–32 °C) ve yüksek nem zararlının en aktif dönemidir.
Yoğun sulama veya kapalı iklim koşulları, populasyonu artırır.
Yabancı otlar (özellikle Compositae familyası) alternatif konukçulardır.
Korunmasız genç sürgünler, ilk enfeksiyon kaynağıdır.
Kimyasal ilaçların aşırı kullanımı, doğal düşmanları yok ederek artışa yol açar.
4. Belirtiler
Bitki Kısmı
Belirti
Açıklama
Genç Yapraklar
Kıvrılma, deformasyon, pürüzlü yüzey
En belirgin belirtidir
Sürgün Ucu
Kısa boğum araları, kıvrık ve sert dokulu yapraklar
Akar yoğunluğu yüksekse
Tomurcuklar
Kuruma, açılmadan dökülme
Beslenme ve toksin etkisiyle
Genel Görünüm
Bodur bitki formu, mat yaprak yüzeyi
Fotosentez kaybı sonucu
5. Doğal Düşmanlar (Biyolojik Kontrol Ajanları)
Tür
Etkisi
Amblyseius swirskii
Yırtıcı akar, larva ve erginleri tüketir.
Neoseiulus californicus
Tarsonemid akarlarına karşı biyolojik kontrol sağlar.
Beauveria bassiana
Entomopatojen mantar olarak etkili.
Lecanicillium lecanii
Yüzeyde mantar enfeksiyonu oluşturur.
6. Kültürel Mücadele Önlemleri
Önlem
Açıklama
Bitki Artığı Temizliği
Eski yaprak ve kuru dokular uzaklaştırılmalı.
Hava Sirkülasyonu
Aşırı nemli ortamlar azaltılmalı.
Sulama Kontrolü
Fazla sulamadan kaçınılmalı.
Yabancı Ot Mücadelesi
Alternatif konukçular tarladan temizlenmeli.
Erken Gözlem
Tomurcuk ve genç sürgünler sık sık kontrol edilmeli.
