Kök Ur Nematodları (Meloidogyne spp.) Kök ur nematodları (Meloidogyne spp. ) , aspir bitkisinde kök sistemini hedef alan mikroskobik parazit nematotlardır. Bu zararlılar, kök dokusuna girip ur (şişkinlik) oluşumuna , besin iletiminde bozulmalara ve bitki gelişiminde ciddi duraklamalara yol açar. Yoğun bulaşmalarda aspir bitkisinde bodurlaşma, yaprak sararması ve verim düşüklüğü gözlenir.
1. Zararlının Tanımı ve Biyolojisi
Özellik Açıklama
Bilimsel Adı Meloidogyne incognita , M. javanica , M. arenaria
Takımı / Ailesi Nematoda / Heteroderidae
Ergin Görünümü Mikroskobik (0.4–1.5 mm), şeffaf, ipliksi yapıdadır.
Yumurtlama Dişiler yumurtalarını jelatinimsi bir kese içinde kök yüzeyine bırakır.
Larva (J2) Bitkiye aktif olarak giren enfektif dönemdir.
Yaşam Döngüsü 20–30 günde tamamlanır (25–30 °C sıcaklıkta).
Kışı Geçirme Şekli Yumurtalar halinde toprakta.
2. Zarar Şekli
Zarar Tipi Açıklama
Kök Uru Oluşumu Nematodlar kök hücrelerini uyararak şişkin ur dokuları oluşturur.
Besin Taşınımı Bozulması Ksilem ve floem tahribatı sonucu su ve besin iletimi aksar.
Bitki Gelişimi Bitki bodurlaşır, yapraklar sararır, verim düşer.
İkincil Enfeksiyonlar Açılan kök yaralarından mantar ve bakteriler girer.
3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri
Toprak sıcaklığı 25–30 °C olan dönemler bulaşma için idealdir.
Kumlu ve hafif topraklar , nematod gelişimi için en uygun ortamlardır.
Aynı arazide sürekli aspir veya hassas bitki ekimi , populasyonu artırır.
Sulama suyu ile taşınma , yayılmanın ana nedenidir.
Fidelerde veya kök kalıntılarında bulaşma , yeni tarlalara geçişi kolaylaştırır.
4. Belirtiler
Bitki Kısmı Belirti Açıklama
Kökler Şişkin ur (gal) oluşumu Tipik kök ur nematodu belirtisi
Bitki Üst Aksamı Sararma, bodurluk, zayıf gelişme Su ve besin taşınımı bozulur
Tarlada Görünüm Düzensiz gelişme, solgunluk adaları Özellikle sıcak günlerde belirginleşir
5. Doğal Düşmanlar (Biyolojik Kontrol Ajanları)
Tür Etkisi
Paecilomyces lilacinus Nematod yumurtalarını parazitleştirir.
Trichoderma harzianum Kök kolonizasyonuyla nematod etkisini azaltır.
Pochonia chlamydosporia Yumurtaları enfekte eder.
Bacillus firmus / Pasteuria penetrans Nematod populasyonunu biyolojik olarak baskılar.
6. Kültürel Mücadele Önlemleri
Önlem Açıklama
Ekim Nöbeti Tahıllar veya dirençli bitkilerle rotasyon yapılmalı.
Toprak Solarizasyonu Yaz aylarında plastik örtüyle 4–6 hafta güneş altında bekletme.
Organik Madde Artışı Kompost ve yeşil gübre uygulamaları faydalıdır.
Temiz Fide Kullanımı Fide kökleri nematodsuz olmalı.
Toprak Drenajı Aşırı nemden kaçınılmalı.
7. Kimyasal Mücadele
Etken Madde Etki Şekli FRAC / IRAC Kodu
Fluopyram Nematistatik etkili, kök yüzey koruyucu 7
Oxamyl Sistemik, sinir sistemi inhibitörü 1A
Abamectin Toprak uygulaması, nörotoksik etki 6
Fluensulfone Hareketi engeller, kök koruması sağlar 30
Paecilomyces lilacinus Biyolojik yumurta paraziti —
Uygulama Notu:
Kimyasal mücadele ekim öncesi veya erken fide döneminde uygulanmalıdır.
Toprak nemi ilaç etkinliği için önemlidir.
Aynı etki grubundaki ürünler ardışık kullanılmamalıdır.
8. Entegre Zararlı Yönetimi (IPM)
Toprak solarizasyonu ve biyolojik ajanlar birleştirilmeli.
Rotasyon stratejisiyle nematod populasyonu düşürülmeli.
Organik madde uygulamaları kök direncini artırır.
Dirençli bitki çeşitleri tercih edilmeli.
Kimyasal mücadele , yalnızca yüksek populasyonlarda yapılmalıdır.
9. Ekonomik Önemi
Şiddetli bulaşmalarda verim kaybı %50’ye kadar çıkabilir.
Kök gelişimi zayıflar , su ve besin alımı düşer.
İkincil kök çürüklükleri nematod zararı sonrası hızla gelişir.
