Bilgi Bankası

Serbest Yaşayan Nematodlar (Pratylenchus spp. Hoplolaimus spp.)

Serbest yaşayan kök nematodları (Pratylenchus spp., Hoplolaimus spp.), aspir bitkisinde kök dokusu içinde ve çevresinde hareket ederek beslenirler. Bu zararlılar, doğrudan kök yüzeyinde nekroz, kahverengi lekeler ve kök çürüklükleri oluşturur. Ayrıca mantar ve bakteri enfeksiyonlarının girişini kolaylaştırarak ikincil kök çürüklüklerine zemin hazırlar.

1. Zararlının Tanımı ve Biyolojisi

Özellik Açıklama
Bilimsel Adı Pratylenchus spp., Hoplolaimus spp.
Takımı / Ailesi Nematoda / Pratylenchidae, Hoplolaimidae
Ergin Görünümü 0.5–0.8 mm uzunluğunda, ipliksi ve saydam vücutlu
Larva Görünümü Daha kısa ve ince yapılı, aktif hareketlidir
Yaşam Şekli Serbest yaşayan endoparazitlerdir (kök içinde ve dışında)
Yaşam Döngüsü 3–4 hafta, sıcaklık ve neme bağlı
Kışı Geçirme Şekli Yumurtalar veya erginler halinde toprakta
Uygun Koşullar 25–30 °C sıcaklık, %60–80 toprak nemi

2. Zarar Şekli
Zarar Tipi Açıklama
Kök Dokusunda Nekroz Nematod beslenmesi sonucu kahverengi ölü dokular oluşur.
Kök Çürüklüğü Dokuların zarar görmesiyle mantar ve bakteri enfeksiyonları başlar.
Kök Kısalması ve Dallanma Bitki su ve besin alımını azaltır.
Verim Kaybı Bitki bodurlaşır, yaprak sararır, kapsül oluşumu azalır.

3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Organik maddece fakir, kumlu topraklar bulaşmaya elverişlidir.

  • Monokültür tarım (sürekli aspir ekimi) populasyonu artırır.

  • Yüksek toprak sıcaklığı ve nemli koşullar gelişmeyi hızlandırır.

  • Zayıf drenaj ve sıkışmış topraklar, nematod yoğunluğunu artırabilir.

4. Belirtiler

Bitki Kısmı Belirti Açıklama
Kökler Kahverengi nekrotik lekeler, yüzeysel çürümeler Tipik Pratylenchus zararı
Bitki Üstü Sararma, bodurluk, gelişme geriliği Besin taşınımı bozulur
Tarlada Görünüm Düzensiz gelişim, solgunluk adaları Yoğun bulaşma alanlarında

5. Doğal Düşmanlar (Biyolojik Kontrol Ajanları)
Tür Etkisi
Paecilomyces lilacinus Yumurtaları parazitleştirir.
Pochonia chlamydosporia Nematod yumurtalarına saldırır.
Trichoderma harzianum Kök kolonizasyonu ile nematodları baskılar.
Bacillus firmus Toksin üretimiyle kök çevresinde nematod aktivitesini azaltır.

6. Kültürel Mücadele Önlemleri
Önlem Açıklama
Ekim Nöbeti Tahıllar veya dayanıklı bitkilerle rotasyon yapılmalı.
Toprak Solarizasyonu 4–6 hafta plastik örtüyle güneş altında bekletme.
Organik Gübreleme Mikrobiyal aktiviteyi artırarak nematodları baskılar.
Temiz Fide Kullanımı Fide kökleri ve toprak materyali kontrol edilmeli.
Toprak Drenajı Aşırı nemden kaçınılmalı.

7. Kimyasal Mücadele
Etken Madde Etki Şekli FRAC / IRAC Kodu
Fluopyram Kök yüzeyinde nematistatik etki 7
Abamectin Toprak uygulaması, nörotoksik etki 6
Fluensulfone Hareketi engeller, kök koruması sağlar 30
Paecilomyces lilacinus Biyolojik yumurta paraziti —
Bacillus firmus Biyolojik toprak koruyucu —

Uygulama Notu:

  • Mücadele ekim öncesi veya erken fide döneminde yapılmalı.

  • Toprak nemi ilaç etkinliği için kritik önemdedir.

  • IRAC kodları dönüşümlü kullanılmalıdır.

8. Entegre Zararlı Yönetimi (IPM)

  1. Toprak solarizasyonu ve biyolojik preparatlar birlikte kullanılmalı.

  2. Organik madde oranı artırılmalı.

  3. Rotasyon en etkili uzun vadeli kontrol yöntemidir.

  4. Kimyasal uygulama, sadece yüksek populasyonlarda yapılmalı.

  5. Toprak örnekleme ile yoğunluk düzenli izlenmelidir.

9. Ekonomik Önemi

  • Şiddetli bulaşmalarda verim kaybı %30–50 olabilir.

  • Kök dokusu tahribatı, aspirde yağ sentezini ve kapsül gelişimini azaltır.

  • Bitki kuruması, özellikle sıcak stresli koşullarda hızlanır.

İlaç Önerileri