Sitokininler Sitokininler, aspir (Carthamus tinctorius L. ) bitkisinde hücre bölünmesini (sitokinezis) teşvik eden, yaşlanmayı geciktiren ve bitki organlarının denge içinde büyümesini sağlayan purin türevi bitki hormonlarıdır. En bilinen doğal formları zeatin , kinetin ve 6-benzylaminopurine (6-BA) ’dir.
Aspir Bitkisinde Sitokininlerin Temel İşlevleri
Fizyolojik Süreç Sitokininlerin Etkisi Açıklama
Hücre Bölünmesi ve Büyüme Uyarıcı Meristematik dokularda mitozu hızlandırır, özellikle sürgün uçlarında aktiftir.
Sürgün Oluşumu Pozitif etki Auksinlerle birlikte kök/sürgün oranını dengeler, yan dal gelişimini artırır.
Klorofil Korunumu (Anti-senesens) Geciktirici Yaprak yaşlanmasını yavaşlatır, klorofil yıkımını önler.
Besin Madde Dağılımı Düzenleyici Karbon ve azot taşınımını sürgün yönüne çeker, genç yaprakları besler.
Çiçeklenme ve Tohum Gelişimi Dolaylı Çiçek tomurcuğu farklılaşmasında rol oynar, tohum büyüklüğünü etkileyebilir.
Stres Toleransı Arttırıcı Kuraklık veya tuz stresinde hücre zarını stabilize eder.
Aspirde Sitokinin Dengesini Etkileyen Faktörler
Azot Beslenmesi: Yüksek azot alımı → köklerde sitokinin üretimini artırır.
Auksin Düzeyi: Auksin fazlalığı sitokinin üretimini baskılar.
Işık ve Fotoperiyot: Uzun gün koşullarında sitokinin sentezi artar.
Bitki Yaşı: Genç dokularda yüksek, yaşlı yapraklarda düşüktür.
Tarımda Kullanılan Başlıca Sitokinin Formları
Etken Madde Kullanım Alanı (Aspirde) Uygulama Notları
6-Benzylaminopurine (6-BA) Yaprak ve sürgün gelişimini teşvik eder. Düşük dozda kullanılmalıdır, yüksek dozda fitotoksite yapabilir.
Kinetin Hücre bölünmesini uyarır, anti-senesens etkili. Foliar sprey olarak kullanılabilir.
Zeatin Doğal form, çiçeklenme ve tohum gelişimini destekler. Sık karışımlarda düşük doz tercih edilir.
Diğer Hormonlarla Etkileşim
Hormon Etkileşim Türü Sonuç
Auksin Antagonist Sitokinin sürgün gelişimini artırırken, auksin kök oluşumunu destekler.
Gibberellin (GA) Sinergist Hücre büyümesi ve uzamasında etkiyi güçlendirir.
ABA (Abscisik Asit) Antagonist Sitokinin yaşlanmayı geciktirir, ABA hızlandırır.
Etilen Antagonist Sitokinin etilenin olgunlaştırıcı etkisini baskılar.
Aspirde Sitokinin Yönetimi – Uygulama Önerileri
Fide ve vejetatif dönem: Sitokinin + azotlu gübre kombinasyonları sürgün gelişimini artırır.
Çiçeklenme öncesi: Düşük doz sitokinin uygulaması çiçek tomurcuğu sayısını artırabilir.
Hasat öncesi: Sitokinin uygulaması yaprak yeşilliğini koruyarak fotosentezi uzatır.
