Abscisik Asit (ABA) Abscisik asit (ABA), aspir (Carthamus tinctorius L. ) bitkisinde büyüme düzenleyici, stres tepkilerini yöneten ve dormansi oluşturan temel bir fitohormondur. “Stres hormonu” olarak da bilinir; özellikle kuraklık, tuzluluk, sıcaklık gibi çevresel koşullara karşı bitkinin dayanıklılığını artırır.
Aspir Bitkisinde ABA’nın Temel İşlevleri
Fizyolojik Süreç ABA’nın Etkisi Açıklama
Stomaların Kapanması Su kaybını azaltır Kuraklıkta stomaların kapanmasını sağlar, terlemeyi sınırlar.
Tohum Dormansisi (Dinlenme) Çimlenmeyi geciktirir Tohumların olgunlaşma döneminde ABA artışı dormansi oluşturur.
Yaprak Dökümü (Abscisyon) Teşvik edici Yaprak dökümünü başlatır, özellikle stres koşullarında etkilidir.
Stres Toleransı Arttırıcı Prolin ve antioksidan enzimlerin sentezini uyarır.
Embriyo Olgunlaşması Düzenleyici Tohum içi gelişimi dengeler, embriyonik su kaybını kontrol eder.
Büyüme Baskılaması Negatif Aşırı ABA, sürgün ve kök büyümesini yavaşlatır.
Aspirde ABA Düzeyini Etkileyen Faktörler
Kuraklık ve Sıcaklık Stresi: ABA sentezini hızla artırır.
Aşırı Su ve Nitrik Oksit: ABA seviyesini düşürür.
Bitki Yaşı: Genç bitkilerde düşük, yaşlı dokularda yüksektir.
Işık ve Fotoperiyot: Kısa gün koşullarında ABA artışı görülür.
ABA’nın Diğer Hormonlarla Etkileşimi
Hormon Etkileşim Türü Sonuç
Auksin Antagonist Auksin büyümeyi teşvik ederken, ABA büyümeyi baskılar.
Gibberellin (GA) Antagonist GA çimlenmeyi başlatır, ABA dormansiyi korur.
Sitokinin Antagonist ABA yaşlanmayı hızlandırırken, sitokinin geciktirir.
Etilen Sinergist Yaprak dökümü ve yaşlanma süreçlerinde birlikte etki eder.
Aspirde ABA Yönetimi – Uygulama Önerileri
Tohum Saklama: ABA düzeyi yüksek tohumlar daha uzun süre canlı kalır.
Kurak Dönem Öncesi: ABA düzeyi yüksek çeşitler daha iyi stres dayanımı gösterir.
Depo Dönemi: ABA artışı yaprak ve kapsül olgunlaşmasını hızlandırır.
