Bilgi Bankası

Jasmonat ve Salisilik Asit (JA & SA)

Jasmonat (JA) ve Salisilik Asit (SA), aspir (Carthamus tinctorius L.) bitkisinde savunma yanıtlarının, stres toleransının ve bitki bağışıklık sisteminin temel düzenleyicileridir. Bu iki hormon, özellikle biyotik (hastalık, zararlı) ve abiyotik (kuraklık, tuzluluk, sıcaklık) streslerde sinyal molekülü olarak birlikte çalışır.

Aspir Bitkisinde Jasmonat (JA) ve Salisilik Asit (SA) Temel İşlevleri

Fizyolojik Süreç JA ve SA’nın Etkisi Açıklama
Savunma Aktivasyonu JA ve SA birlikte savunma genlerini aktive eder. Fungal, bakteriyel ve böcek saldırılarına karşı fitoaleksin ve PR protein üretimi artar.
Yaralanma ve Böcek Saldırısı JA baskın olur. Bitki yaralanması durumunda jasmonat üretimi artar, tüylenme ve sekonder metabolit üretimi uyarılır.
Hastalık Enfeksiyonları SA baskın olur. Özellikle biyotrofik patojenlere karşı SAR (Systemic Acquired Resistance) mekanizmasını tetikler.
Stres Toleransı (Kuraklık, Tuzluluk) Her ikisi de koruyucu rol oynar. Antioksidan enzim aktivitesini artırır, membran stabilitesini güçlendirir.
Çiçeklenme ve Tohum Olgunlaşması Düzenleyici JA tohum olgunlaşmasını desteklerken, SA çiçek açımını dengeleyebilir.

Aspirde JA ve SA Dengesini Etkileyen Faktörler

  • Hastalık Basıncı: Fungal enfeksiyonlarda SA sentezi artar.

  • Mekanik Hasar ve Zararlılar: JA üretimi hızla yükselir.

  • Sıcaklık ve Kuraklık: JA ve SA birlikte artar, stres genleri aktive olur.

  • Bitki Yaşı: Genç dokularda JA/SA oranı düşüktür; yaşlı yapraklarda artış gösterir.

Bitkisel Savunma Mekanizmalarında JA–SA Etkileşimi

Etki Tipi Açıklama Örnek Durum
Antagonistik JA ve SA bazen birbirinin sinyallerini baskılayabilir. Fungal hastalıkta SA artarken JA sinyali azalabilir.
Sinergistik Ortak stres koşullarında birlikte çalışırlar. Kuraklık + hastalık stresi durumunda antioksidan savunmayı artırırlar.

Aspirde Jasmonat ve Salisilik Asit Uygulama Önerileri

  • Fungal hastalık riski yüksek dönemlerde: SA temelli bitki güçlendiriciler kullanılabilir.

  • Zararlı baskısı dönemlerinde: Jasmonat veya metil jasmonat (MeJA) uygulamaları sekonder savunmayı aktive eder.

  • Stres koşullarında: JA + SA kombinasyonları antioksidan kapasiteyi artırabilir.

Tarımda Kullanılan Başlıca Formlar

Etken Madde Kullanım Alanı (Aspirde) Notlar
Metil Jasmonat (MeJA) Zararlı ve stres dayanımı artırır. 0.1–1 mM dozda yaprak uygulaması etkili olur.
Salisilik Asit (SA) Bakteriyel ve fungal hastalıklara karşı direnç sağlar. 0.5–2 mM dozda yapraktan uygulanabilir.


İlaç Önerileri