Bilgi Bankası

Aminotransferazlar

Aminotransferazlar (veya transaminazlar), aspir (Carthamus tinctorius L.) bitkisinde amino asit metabolizmasının merkezinde yer alan enzimlerdir.
Bu enzimler, bir amino asitten amin grubunu (–NH₂) alıp bir ketoaside aktararak yeni bir amino asit ve yeni bir ketoasit oluşumunu sağlar.
Bu sayede, bitkide karbon (C) ve azot (N) metabolizması arasında doğrudan bağlantı kurulmuş olur.

Kimyasal Özellikleri ve Reaksiyonu

Özellik Açıklama
Tam adı Aminotransferaz veya Transaminaz (EC 2.6.1.x)
Kofaktör Piridoksal fosfat (PLP, B₆ vitamini türevi)
Temel Reaksiyon Amino asit + α-ketoglutarat ⇌ Ketoasit + Glutamat
Anahtar Enzimler Aspartat aminotransferaz (AAT), Alanin aminotransferaz (ALT), Glutamat aminotransferaz (GOT)
Yerleşim yeri Sitoplazma, mitokondri, kloroplast
Optimum pH 7.5 – 8.0

Aspir Bitkisinde Aminotransferazların Fizyolojik Rolleri
Süreç / Görev Aminotransferazın Rolü Açıklama
Amino Asit Dönüşümü Amin grubu transferi sağlar Protein sentezi için gerekli amino asit çeşitliliğini oluşturur.
Azot Asimilasyonu Glutamat ve aspartat dönüşümleri GS/GOGAT döngüsünden gelen azotun diğer amino asitlere aktarımını sağlar.
Enerji Metabolizması (TCA Döngüsü) Karbon iskeletlerinin yenilenmesi Aminotransferazlar, TCA ara ürünlerinin yeniden sentezine katkı verir.
Stres Toleransı Oksidatif stres yanıtı Amino asitlerin savunma metabolitlerine dönüşümünü sağlar.
Tohum Dolgunluğu ve Azot Mobilizasyonu Glutamat–aspartat dengesi Tohum olgunlaşması sırasında depo protein sentezine destek olur.

Aspirde Başlıca Aminotransferaz Türleri
Enzim Reaksiyon Görev
Aspartat Aminotransferaz (AAT) Glutamat + Oksaloasetat ⇌ Aspartat + α-Ketoglutarat Fotosentetik azot döngüsünde ve TCA bağlantısında görev alır.
Alanin Aminotransferaz (ALT) Glutamat + Pirüvat ⇌ Alanin + α-Ketoglutarat Karbon–azot dengesinde rol oynar, özellikle kök dokularında aktiftir.
Glutamat Aminotransferaz (GOT) Glutamat ↔ 2-Oksoglutarat Amino asit havuzunun düzenlenmesinde görev alır.

Aspirde Aminotransferaz Aktivitesini Etkileyen Faktörler

  • Azot ve Karbon Dengesizliği: Amonyum veya nitrat fazlalığı aktiviteyi değiştirir.

  • Işık ve Fotosentez Hızı: Glutamat ve oksaloasetat miktarı arttıkça aktivite yükselir.

  • B₆ Vitamini (Piridoksin) Düzeyi: PLP kofaktörü eksikliği aktiviteyi azaltır.

  • Stres Faktörleri: Kuraklık ve tuzluluk koşullarında AAT aktivitesi artabilir.

  • pH ve Sıcaklık: 7.5–8.0 pH aralığı ve 25–30 °C optimumdur.

GS/GOGAT Döngüsü ile İlişkisi

Aminotransferazlar, GS–GOGAT sisteminin ürettiği glutamat’ı kullanarak farklı amino asitlerin sentezini gerçekleştirir.
Bu nedenle, bitkide azotun organik bileşiklere aktarımında son basamak olarak görev yaparlar.

Aspirde Aminotransferaz Aktivitesini Artıran Uygulamalar

  • B₆ vitamini veya aminoasit içerikli yaprak uygulamaları.

  • Azotlu gübrelerin dengeli (nitrat + amonyum) verilmesi.

  • Magnezyum ve demir destekleri (koenzim stabilitesi için).

  • Biyostimülant + mikro element karışımları (özellikle glutamat bazlı).

İlaç Önerileri