Bilgi Bankası

Askorbik asit peroksidaz (APX)

Askorbik asit peroksidaz (APX), aspir (Carthamus tinctorius L.) bitkisinde antioksidan savunma sisteminin kilit enzimlerinden biridir.
Bu enzim, hidrojen peroksit (H₂O₂) birikimini engelleyerek hücreleri oksidatif hasardan korur.
SOD tarafından üretilen H₂O₂’yi askorbik asit (vitamin C) aracılığıyla suya dönüştürür ve böylece Askorbat–Glutatyon Döngüsü (AsA–GSH)’nün ilk basamağını oluşturur.

Kimyasal Özellikleri ve Reaksiyonu

Özellik Açıklama
Tam adı Askorbik Asit Peroksidaz (EC 1.11.1.11)
Reaksiyon Denklemi H₂O₂ + Askorbik Asit → 2H₂O + Dehidroaskorbat
Yerleşim yeri Kloroplast, mitokondri, sitozol, peroksizom
Cofaktör Hem (Fe³⁺) grubu
Optimum pH 7.0 – 7.5
Bağlı Sistem AsA–GSH (Askorbik Asit – Glutatyon Döngüsü)

Aspir Bitkisinde APX’in Fizyolojik Rolleri

Süreç / Görev APX’in Rolü Açıklama
Antioksidan Savunma H₂O₂’yi nötralize eder Hücrede ROS (reaktif oksijen türleri) dengesini sağlar.
Fotosentez Korunumu Kloroplastlarda aktif rol oynar Işık stresinde oluşan H₂O₂’yi temizler.
Stres Dayanıklılığı (Kuraklık, Tuz, Sıcaklık) Oksidatif hasarı önler Bitkinin fizyolojik dayanıklılığını artırır.
Yaşlanma (Senesens) Oksidatif bozulmayı azaltır Yaprak ömrünü uzatır, klorofil yıkımını yavaşlatır.
Sinyalizasyon ve Hormon Etkileşimi ABA, SA, JA ile etkileşir Stres yanıtlarının düzenlenmesinde görev alır.

AsA–GSH Döngüsünde APX’in Yeri
Enzim Görev Ürün
SOD O₂⁻· → H₂O₂ Süperoksit radikallerini H₂O₂’ye dönüştürür
APX H₂O₂ + AsA → H₂O + DHA H₂O₂’yi askorbat aracılığıyla detoksifiye eder
MDHAR / DHAR / GR DHA’yı geri dönüştürür Askorbik asit ve glutatyon dengesini korur

Aspirde APX Aktivitesini Etkileyen Faktörler

  • Işık Şiddeti: Artan ışık → H₂O₂ üretimi → APX aktivasyonu.

  • Sıcaklık: 30–35 °C optimum; aşırı sıcaklıkta enzim denatüre olabilir.

  • Fe ve Mg Eksikliği: Kofaktör eksikliği APX aktivitesini düşürür.

  • Hormonlar: Brassinosteroid (BRs), Jasmonat (JA) ve Salisilik Asit (SA) APX ekspresyonunu uyarır.

  • Stres Faktörleri: Kuraklık, ozon, tuz ve UV ışığı gibi stres koşullarında APX sentezi artar.

Aspirde APX Aktivitesini Artıran Uygulamalar

  • Askorbik Asit ve Glutatyon içerikli biyostimülantlar.

  • Fe, Zn ve Mn destekli yaprak gübreleri.

  • BRs + SA kombinasyonlarıyla antioksidan gen aktivasyonu.

  • Dengeli sulama ve iyi havalanan kök ortamı.

İlaç Önerileri