Aspir tohumları, uygun sıcaklık ve nem koşullarında kısa sürede çimlenerek güçlü kök ve fide yapısı oluşturur. Bu dönem, bitkinin ileriki gelişim performansını ve verimini belirleyen kritik bir evredir.
1. Dönem Süresi ve Genel Özellikler
Özellik
Açıklama
Dönem Aralığı
Ekimden itibaren yaklaşık 0–20 gün
Tohum Tipi
Sert kabuklu, yağ içeriği yüksek, kısa dormansi süresine sahip
Optimum Toprak Sıcaklığı
15–25 °C
Toprak Nemi
%60–70 tarla kapasitesi
Çimlenme Süresi
5–10 gün (optimum koşullarda)
Fide Oluşumu
10–20. günler arasında tamamlanır
2. Fizyolojik Süreçler
Süreç
Açıklama
Su alımı (imbibisyon)
Tohum kabuğunun su almasıyla metabolik aktivite başlar.
Enzim aktivasyonu
Amilaz, proteaz, lipaz gibi hidrolaz enzimleri aktifleşir; depo besinleri parçalanır.
Embriyo gelişimi
Radikula (ilk kök) ve plumula (ilk sürgün) büyümeye başlar.
Kök oluşumu
Kazık kök sistemi gelişir, fideyi toprağa sabitler.
Fotosentetik geçiş
Kotiledonlar yeşererek fotosentez başlamış olur.
3. Dönem Boyunca Etkili Enzimler
Enzim
Görev
Amilaz
Nişastayı glikoza dönüştürür, enerji sağlar.
Lipaz
Yağ asitlerini serbestleştirir, embriyo için enerji sağlar.
Proteaz
Depo proteinlerini amino asitlere parçalar.
Fosfatazlar
Organik fosfatları serbestleştirir.
Alkol Dehidrogenaz (ADH)
Oksijen yetersizliğinde enerji üretimini sürdürür.
4. Beslenme Gereksinimi
Element
Rolü
Fosfor (P)
Kök gelişimini destekler.
Azot (N)
Hücre bölünmesi ve klorofil oluşumunu hızlandırır.
Kalsiyum (Ca)
Hücre duvarı ve meristem dokuların güçlenmesini sağlar.
Magnezyum (Mg)
Klorofil sentezi ve enzim aktivitesi için gereklidir.
Çinko (Zn)
Hormon sentezi ve protein oluşumunda etkilidir.
5. Çimlenmeyi Etkileyen Faktörler
Faktör
Etkisi
Tohum kalitesi
Dolu ve iri tohumlarda çimlenme hızı yüksektir.
Toprak sıcaklığı
10 °C altında çimlenme yavaşlar, 30 °C üzerinde inhibe olur.
Nem
Aşırı nem kök çürüklüğüne neden olabilir.
Toprak tuzluluğu
3 dS/m üzeri EC değeri çimlenmeyi azaltır.
Ekim derinliği
2–3 cm idealdir; daha derin ekim çimlenmeyi geciktirir.
6. Görülebilecek Sorunlar
Sorun
Neden
Çözüm
Düzensiz çıkış
Heterojen nem veya düşük sıcaklık
Ekim öncesi toprak tavı kontrolü
Kök çürüklüğü
Rhizoctonia solani, Pythium spp. enfeksiyonları
Tohum ilaçlaması (metalaxyl, thiram)
Yavaş büyüme
Fosfor eksikliği veya düşük sıcaklık
Fosforlu gübreleme, erken ekim
Fide sararması
Azot eksikliği
Düşük doz yaprak gübresi uygulaması
7. Yönetim Önerileri
Ekim öncesi tohumlar %98 çimlenme oranına sahip olmalıdır.
Toprak sıcaklığı 15 °C’nin altına düşmemelidir.
Fosfor ağırlıklı başlangıç gübrelemesi yapılmalıdır (örneğin 10-20-10).
Tohum ilaçlaması fungal kökenli çimlenme kayıplarını önler.
Hafif sulama yapılmalı, toprakta yüzey kabuğu oluşumu engellenmelidir.
