Aspir (Carthamus tinctorius L.) bitkisinde yetersiz sürgün gelişimi, özellikle erken dönemde bitki boyunun kısa kalması, az dallanma, zayıf yaprak yüzeyi ve dolayısıyla düşük fotosentez kapasitesiyle kendini gösterir. Bu durum bitkinin hem vejetatif hem de generatif performansını olumsuz etkiler.
1. Azot (N) Eksikliği
Neden: Azot, sürgün ve yaprak gelişimi için temel elementtir.
Belirtiler:
Bitkiler açık yeşil renkte olur.
Alt yapraklar erken sararır.
Gövde zayıf ve ince gelişir.
Çözüm:
Ekim öncesi 5–6 kg/da N, kardeşlenme döneminde 3–4 kg/da ek azot verilmelidir.
Yapraktan üre veya amino asit takviyesi yapılabilir.
2. Fosfor (P) Eksikliği
Neden: Fosfor, kök ve sürgün başlangıcı için enerji kaynağıdır.
Belirtiler:
Zayıf kök gelişimi nedeniyle su ve besin alımı azalır.
Bitki morumsu–yeşil renk alır.
Çözüm:
Ekim öncesi taban gübresi olarak 8–10 kg/da P₂O₅ uygulanmalıdır.
3. Potasyum (K) Eksikliği
Neden: Potasyum, hücre turgoru ve su dengesi için gereklidir.
Belirtiler:
Sürgün uçlarında kuruma, yaprak kenarlarında yanıklık.
Zayıf dallanma ve düşük kuru madde birikimi.
Çözüm:
K₂SO₄ formunda potasyum gübresi uygulanmalı; yapraktan K destekleri kullanılmalıdır.
4. Mikro Element Eksiklikleri
Çinko (Zn): Hücre bölünmesini uyarır, eksikliğinde cüceleşme görülür.
Demir (Fe): Klorofil sentezinde görevli, eksikliğinde yaprak sararması olur.
Bor (B): Hücre uzaması ve meristem gelişiminde kritik rol oynar. Çözüm: Yapraktan Zn + B + Fe şelatlı gübre uygulamaları yapılmalıdır.
5. Su Yetersizliği ve Tuzluluk
Su stresi: Hücre uzamasını sınırlar, sürgün büyümesi durur.
Tuz stresi: Na⁺ iyonları Ca²⁺ ve K⁺ alımını engeller. Çözüm: Düzenli sulama yapılmalı, EC < 4 dS/m seviyesinde tutulmalıdır.
6. Toprak Sıkışması ve Drenaj Sorunları
Neden: Köklerin yeterince oksijen alamaması sürgün gelişimini engeller.
Çözüm: Toprak işlemesi derin yapılmalı, taban sıkışması (plaka tabaka) kırılmalıdır.
7. Düşük Sıcaklık ve Işık Eksikliği
Neden: 10 °C altındaki sıcaklıklarda enzim aktiviteleri yavaşlar.
Sonuç: Sürgün ve yaprak uzaması gecikir. Çözüm: Ekim zamanı, ilkbahar donları geçtikten sonra planlanmalıdır.
8. Bitki Büyüme Düzenleyici Dengesizlikler
Auksin ve sitokinin eksikliği, hücre bölünmesini ve uzamasını sınırlar.
Çözüm: Büyüme düzenleyici içerikli biyostimülanlar (ör. deniz yosunu, humik–fulvik asit, amino asit) kullanılabilir.
9. Kök Gelişimi Zayıflığı
Neden: Yetersiz kök sistemi su ve besin taşınımını sınırlar.
