1. Fizyolojik Olgunluk Belirtileri

Aspirde hasat zamanı, tohumların fizyolojik olgunluğa eriştiği ve nem oranının %8–10 seviyelerine düştüğü dönemdir. Fizyolojik olgunluk, genellikle çiçeklenmeden 30–40 gün sonra gerçekleşir. Belirtiler:

• Baş (kapitulum) rengi yeşilden sarı–kahverengiye döner.

• Bitkinin alt yaprakları kurur ve dökülür.

• Sap sertleşir, başlar gevrekleşir.

• Tohum kabuğu sertleşir, parmakla kolay kırılmaz hale gelir.

• Tohumun nem oranı %8–10’a düşmüştür.

2. Hasat Zamanını Etkileyen Faktörler

• Çeşit özelliği: Erken/orta/geç olgunlaşan çeşitler farklı dönemlerde hasat edilir.

• İklim koşulları: Yüksek sıcaklık hasadı öne alır, serin ve yağışlı hava geciktirir.

• Ekim zamanı: Erken ekimler, genellikle erken olgunlaşır.

• Toprak yapısı: Ağır ve nemli topraklarda olgunlaşma daha yavaştır.

3. Hasat Teknikleri

• Elle hasat: Küçük parsellerde başlar orak veya makasla kesilerek demet yapılır, gölgede kurutulur.

• Makine ile hasat: Modern üretimde biçerdöver ile yapılır.

  • Biçerdöver bıçak yüksekliği: 15–20 cm.

  • Harman ayarı: Kırılma ve kabuk çatlamasını önleyecek şekilde düşük devir ve orta vantilatör ayarı kullanılmalıdır.

  • Tohum nemi %8–10 olmalıdır.

4. Hasat Sonrası Kurutma ve Temizleme

• Hasattan sonra ürün doğrudan güneş altında değil, gölge ve havadar ortamda kurutulmalıdır.

• Tohum nemi %7’nin altına düşürülürse depolama ömrü artar.

• Temizleme ve sınıflandırma: Kırık, boş veya hastalıklı tohumlar elenir.

5. Depolama ve Kalite Koruma

• Depo sıcaklığı: 10–15 °C

• Bağıl nem: %55–60

• Depoda küf ve böcek zararı olmaması için ortam nemi kontrol edilmelidir.

• Uzun süreli depolamada fosfin fumigasyonu veya biyolojik koruyucular (Beauveria bassiana vb.) tercih edilebilir.

6. Verim ve Kalite Üzerine Etkiler