Bilgi Bankası

Kurutma ve Nem Yönetimi

Aspir tohumlarının depolama ve işleme kalitesi, hasat sonrası dönemde yapılan kurutma ve nem kontrolü işlemlerine doğrudan bağlıdır. Bu aşamada yapılan hatalar, hem yağ kalitesinde bozulmaya hem de küf, oksidasyon ve çimlenme kayıplarına yol açar.

1. Kurutma Amacı ve Önemi

Hasattan çıkan aspir tohumları genellikle %10–12 nem oranına sahiptir. Depolama için güvenli nem oranı ise %7–8’dir.
Kurutma işlemi, bu fazla nemi uzaklaştırarak:

  • Mikrobiyal aktiviteyi durdurur.

  • Yağ oksidasyonunu yavaşlatır.

  • Depo ısınmasını ve küf gelişimini önler.

  • Uzun raf ömrü ve tohum kalitesi sağlar.

2. Kurutma Yöntemleri

a. Doğal (Gölge) Kurutma

  • Ürün gölge, kuru ve havadar ortamlarda 3–5 gün süreyle serilir.

  • Tohum tabakası 4–5 cm kalınlığında olmalıdır.

  • Aralıklarla karıştırılarak homojen kuruma sağlanır.

  • Doğrudan güneş altında kurutma yağ asidi oksidasyonuna ve renk bozulmasına neden olur.

b. Mekanik (Sıcak Hava) Kurutma

  • Kontrollü sıcak hava (maks. 40–45 °C) ile yapılır.

  • Hızlı ve verimli nem düşüşü sağlar.

  • Özellikle yüksek nemli hasatlarda (≥ %12) tercih edilir.

  • Sıcaklık 50 °C’yi aşmamalıdır; aksi halde protein ve enzim yapısı bozulur.

3. Nem Takibi ve Yönetimi

Aşama Hedef Nem (%) Kontrol Sıklığı Not
Hasat sonrası 10–12 Günlük Fazla nem küf riskini artırır
Kurutma sonunda 7–8 Her 2–3 saatte bir ölçüm Güvenli depolama sınırı
Depolama süresince 6–8 Haftalık Higrometre veya nem sensörüyle takip

Kritik Nokta: Tohum nemi %9’un üzerine çıkarsa depo içinde kendiliğinden ısınma (self-heating) başlar. Bu durum yağ kalitesini ciddi şekilde bozar.

4. Kurutma Ekipmanları

  • Doğal kurutma için: Beton zemin, ızgara platform veya file tabanlı kasalar.

  • Mekanik kurutma için:

    • Hava akımlı tünel kurutucular

    • Tamburlu kurutucular

    • Isı kontrollü hava sirkülasyon sistemleri

  • Nem kontrolü için: Dijital nem ölçer, sıcaklık-nem sensörleri veya otomatik izleme modülleri kullanılabilir.

5. Depolama Öncesi Stabilizasyon

Kurutma tamamlandıktan sonra tohumlar, oda sıcaklığında 12–24 saat dinlendirilmelidir.
Bu aşama “nem dengeleme (moisture equilibration)” olarak bilinir.

  • Tohum iç ve dış nemi dengelenir.

  • Depoda ani yoğuşma riski azalır.

  • Tohumlar daha stabil hâle gelir.

6. Kalite Kaybını Önleme Önerileri

Sorun Neden Önlem
Yağ kalitesi düşmesi Güneş altında kurutma Gölge ve hava akımıyla kurutma
Küf gelişimi Yüksek nem %7–8’e düşene kadar kurutma
Depo ısınması Hava sirkülasyonu yetersizliği Düzenli havalandırma ve nem kontrolü
Renk kararması Aşırı sıcak hava 40–45 °C üzerinde kurutma yapılmamalı

7. Teknolojik Nem Yönetimi (Endüstriyel Ölçek)

Modern tesislerde aspir tohumları:

  • Sensör tabanlı nem izleme sistemleri,

  • Otomatik hava akışı kontrolü,

  • IoT destekli depo yönetimi ile sürekli izlenebilir.
    Bu sistemler, AgroPlanet veya SiegaFresh benzeri yazılımlarla entegre edilerek gerçek zamanlı nem takibi sağlar.

İlaç Önerileri