Aspirde yüksek kalite, sadece tarla verimiyle değil, hasat sonrası uygulamaların doğruluğu ve zamanlamasıyla da doğrudan ilişkilidir. Tohumun yağ oranı, rengi, kokusu ve çimlenme gücü; hasattan sonraki kurutma, temizleme, depolama ve taşıma koşullarına bağlı olarak korunur veya kaybolur.
1. Hasat Zamanlamasını Doğru Belirle
Fizyolojik olgunluk:Başlar kahverengiye dönmeli, alt yapraklar kurumuş olmalıdır.
Nem oranı: %8–10 seviyesinde olmalıdır.
Erken hasat → Düşük yağ oranı ve nem fazlalığı
Geç hasat → Dökülme, küf ve renk kaybı -Optimum hasat zamanı, kaliteyi artırmanın ilk adımıdır.
2. Kurutma Sürecini Kontrollü Yap
Gölge ve hava akımı olan ortamlarda doğal kurutma tercih edilmelidir.
Doğrudan güneş ışığı, yağ oksidasyonunu ve renk bozulmasını hızlandırır.
Mekanik kurutma: Maksimum 40–45 °C sıcaklıkta yapılmalıdır.
Nihai nem oranı: %7–8 -Dengeli kurutma, yağ kalitesini ve tohum canlılığını korur.
3. Temizleme ve Sınıflandırmayı İhmal Etme
Hasat sonrası aspir tohumları mutlaka elek ve hava sistemleriyle temizlenmelidir.
Boş taneler, kırıklar ve bitki artıkları ayrılmalıdır.
Yoğunluk ayırıcı (gravite ayırıcı) sistemler, dolgun ve yüksek yağ oranlı taneleri seçer. -Temiz ürün = Düşük küf riski + Yüksek yağ verimi.
4. Depo Koşullarını Standartlaştır
Parametre
İdeal Değer
Açıklama
Sıcaklık
10–15 °C
Yüksek sıcaklık oksidasyonu artırır
Bağıl Nem
%55–60
Fazlası küf gelişimine yol açar
Havalandırma
Düzenli
Nem birikimini önler
Işık
Karanlık ortam
Işık yağ bozulmasını hızlandırır
Depo stabilitesi, yağ kalitesinin korunmasında belirleyici faktördür.
5. Zararlılar ve Küf Gelişimine Karşı Önlem Al
Depo yüzeyleri temiz, kuru ve haşeresiz tutulmalıdır.
Uzun süreli depolamalarda biyolojik ajanlar (Beauveria bassiana, Trichoderma spp.) kullanılabilir.
Fosfin (AlP) fumigasyonu yalnızca yemlik ürünlerde kullanılmalıdır.
Depoda sıcaklık ve nem sensörleriyle dijital izleme yapılmalıdır. -Küf ve zararlı yönetimi, görünmeyen kalite kayıplarını önler.
6. Ambalajlama ve Taşıma Esnasında Koruma
Ürün tam kuru hale geldikten sonra ambalajlanmalıdır.
Kraft veya polipropilen torbalar tercih edilmeli.
Etiketleme: Ürün adı, parti no, hasat yılı, nem oranı belirtilmelidir.
Taşıma: Güneş, yağmur ve yüksek sıcaklıktan korunmalıdır. -Düzgün paketleme = Daha uzun raf ömrü.
7. Yağ Kalitesi İzlemesini Sürdür
Periyodik olarak yağ oranı, peroksit sayısı ve asit değeri analiz edilmelidir.
Depo süresine bağlı olarak oksidasyon seviyesi takip edilmelidir.
FTIR veya GC-FID analizleri ile yağ asidi profili düzenli kontrol edilmelidir. -Kalite takibi, ürünün ticari güvenilirliğini sağlar.
