Bilgi Bankası

Bakteriyel Yanıklık (Pseudomonas syringae pv. syringae)

1. Hastalık Etmeni ve Biyolojisi

  • Etmen: Pseudomonas syringae pv. syringae van Hall

  • Sınıf: Gammaproteobacteria

  • Hastalık tipi: Nekrotik bakteri yanıklığı

  • Yaşam döngüsü:

    • Bakteri bitki yüzeyinde epifit olarak uzun süre canlı kalabilir.

    • Yağış, rüzgâr, böcekler ve budama aletleriyle yayılır.

    • Düşük sıcaklık ve yüksek nem koşullarında aktifleşir.

    • Bitkiye yaralardan, stomalar veya çiçek sapı dokularından girer.

    • Doku içinde hızla çoğalır, hücre nekrozu ve su iletimi blokajı oluşturur.

2. Belirtiler ve Tanılama Kriterleri

Kısım Gözlenen Belirtiler Tanılama Özellikleri
Yapraklar Kahverengi-siyah nekrotik lekeler; etrafı sarı hale dönüşür. Soğuk, yağışlı dönemlerde yaygındır.
Çiçekler Tomurcuklar açmadan kurur, çiçek dökülmesi artar. Enfekte çiçeklerde kararma ve yanma benzeri görünüm.
Sürgün ve Dallar Kabukta suyla ıslanmış koyu renkli lezyonlar, zamk akıntısı. Kesit alındığında ksilemde koyu kahverengi damarlar.
Meyve Küçük, sığ, siyah lekeler, bazen reçine akıntısı. Genellikle rüzgarlı yağış sonrası görülür.
Genel görünüm Kuruyan sürgün uçları, deformasyon, çiçeklenme kaybı. Şiddetli enfeksiyonda dallarda ölü dokular görülür.

3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Sıcaklık: 10–20 °C arası optimum gelişme.

  • Nem: %90 ve üzeri bağıl nem gerekli.

  • Dönem: İlkbahar ve sonbahar başları yüksek risklidir.

  • Faktörler:

    • Don, dolu, mekanik yaralanmalar bakterinin girişini kolaylaştırır.

    • Düşük azot ve dengesiz besleme ağaç direncini azaltır.

    • Yoğun bitki örtüsü ve kötü drenaj enfeksiyonu artırır.

4. Laboratuvar Tanısı

  • Enfekteli dokulardan izolasyon yapılır; King’s B agar’da fluoresan koloniler oluşur.

  • Mikroskopta Gram (-) çomak bakteriler gözlenir.

  • PCR testlerinde P. syringae pv. syringae’ye özgü gen bölgeleri (syrB, hrpZ) tespit edilir.

  • Patates dilim testi pozitif (nekrotik halka oluşumu).

5. Kültürel Önlemler

  1. Budama: Hastalıklı sürgünler sağlıklı dokuya kadar kesilmelidir.

  2. Alet dezenfeksiyonu: Her ağaçtan sonra budama aletleri %1 sodyum hipoklorit veya %70 alkol ile dezenfekte edilmelidir.

  3. Sulama yönetimi: Üstten sulama yerine damla sulama tercih edilmelidir.

  4. Yaralanma önleme: Don, dolu sonrası koruyucu bakır uygulaması yapılmalıdır.

  5. Dengeli besleme: Özellikle kalsiyum, çinko ve bakır dengesi korunmalıdır.

  6. Bahçe hijyeni: Yaprak ve meyve döküntüleri uzaklaştırılmalıdır.

6. Kimyasal Mücadele (Koruyucu)

Etken Madde  Formülasyon / Kullanım Etki Mekanizması IRAC / FRAC Kodu
Copper oxychloride / Cu-hidroksit 200–250 g/100 L su Hücre zarını tahrip eder; bakterisit koruyucu M01
Copper sulfate tribasic 200 g/100 L su Temas etkili bakır M01
Kasugamycin 1–2 mL/L; çiçeklenme öncesi Protein sentez inhibitörü; sistemik 24
Streptomycin sulfate 1 g/L; koruyucu uygulama Ribozomal bağlanma; bakteriyostatik 25
Mancozeb 200 g/100 L; bakırla dönüşümlü Koruyucu; temas etkili M03

Uygulama zamanı: İlkbahar başı (çiçeklenme öncesi), yağış öncesi ve hasat sonrası koruyucu uygulama.

7. Biyolojik Mücadele

Biyolojik Ajan Etki Mekanizması Uygulama Şekli
Bacillus subtilis Antibakteriyel metabolit üretimi, rekabet Yaprak uygulaması (%0.3–0.5)
Pseudomonas fluorescens Kolonizasyonu engeller, antibiyotik üretimi Damlama veya yaprak püskürtmesi
Streptomyces griseoviridis Antibiyotik üretimi (streptomycin benzeri) Toprak veya fide uygulaması

8. Direnç Yönetimi ve Entegre Strateji

  • Bakır + antibiyotik rotasyonu yapılmalı, direnç riskine karşı aynı grup ardışık kullanılmamalıdır.

  • Kimyasal, biyolojik ve kültürel yöntemler entegre uygulanmalıdır.

  • Don zararı sonrası 24 saat içinde bakır veya kasugamisin uygulanmalıdır.

  • Budama sonrası yara yerlerine bakır macunu sürülmelidir.

  • Besin dengesizliği (özellikle N fazlalığı) azaltılmalıdır.

İlaç Önerileri