Bilgi Bankası

Avokado Güneş Yanıklığı / Fizyo-viral Benzeri Bozulmalar

1. Tanım ve Genel Bilgi

  • Hastalık tipi: Fizyolojik bozulma (biyotik olmayan stres kökenli).

  • Nedeni: Yüksek sıcaklık, yoğun güneş radyasyonu, düşük hava nemi, ani su stresi veya kütikula hasarı.

  • Benzerlik: Görsel olarak Alternaria veya Colletotrichum enfeksiyonlarını taklit edebilir (“fizyo-viral benzeri görünüm”).

  • Hedef organlar: Meyve kabuğu, yapraklar ve genç sürgünler.

2. Belirtiler ve Tanılama Kriterleri

Kısım Gözlenen Belirtiler Tanılama Özellikleri
Meyve kabuğu Güneşe bakan yüzeyde açık kahverengi veya gri lekeler. Zamanla deri benzeri, sert, kuru kabuk oluşur. Enfekte bölgede çöküklük yoktur.
Yapraklar Uç ve kenarlarda sararma, kuruma ve kıvrılma. Simetrik yanıklık alanları genellikle üst yüzeydedir.
Sürgünler Kabukta gümüşi parlaklık, bazen zamk akıntısı. Doku kaybı genellikle tek taraflıdır (güneşe dönük).
Depo ve pazarlama aşaması Hasat sonrası koyu lekeler derinleşmez; fungus izolasyonu negatif çıkar. Bu durum fizyolojik kökeni doğrular.

3. Oluşum Mekanizması ve Risk Faktörleri

  • Ani ısı artışı (>35 °C) → kütikula dokusunda su kaybı, hücre duvarı denatürasyonu.

  • Düşük bağıl nem (<40 %) → epidermis çatlamaları.

  • Yetersiz su iletimi → ksilemde geçici emboli ve dokularda oksidatif stres.

  • Yüksek UV-B ışınımı → fenolik bileşiklerde oksidasyon, kabukta “bronzlaşma”.

  • Meyve pozisyonu → Dışta, batıya bakan meyveler en riskli gruptur.

  • Beslenme dengesizliği: Düşük Ca, B, Zn ve Si seviyeleri kütikula dayanıklılığını azaltır.

4. Ayırıcı Tanı (Differansiyel Diagnostik)

Hastalık / Durum Ayırt Edici Özellik
Antraknoz (Colletotrichum) Lekeler çökük, merkezinde pembe spor yastığı oluşur.
Alternaria Meyve Lekesi Halkasal lezyonlar, kabuk altında yumuşama görülür.
Fizyo-Viral Bozulma (Bu form) Sert, kabuksu doku; mikroskopta patojen yoktur.
Mekanik hasar Çizik veya sürtünme izleri, belirgin geometrik sınırlar.

5. Kültürel Önlemler

  1. Gölgeleme:

    • Genç bahçelerde %25–35 gölgeleme filesi kullanılmalıdır.

    • Özellikle batı yönlü sıralar korunmalıdır.

  2. Yeterli sulama:

    • Yaz sıcaklarında toprak su potansiyeli −20 kPa altında olmamalıdır.

  3. Yaprak koruyucular:

    • Kaolin (3 %) veya kalsiyum karbonat bazlı film kaplamalar güneş yanığını azaltır.

  4. Besleme yönetimi:

    • Ca, B, Zn, Si takviyesi kabuk dayanıklılığını artırır.

  5. Budama planı:

    • Aşırı yaprak seyreltmesi yapılmamalı, meyveler doğal gölgede bırakılmalıdır.

  6. Toprak nem sensörü kullanımı:

    • Sulama kontrolü için AgroPlanet sensör modülü veya tensiyometre entegrasyonu önerilir.

6. Fiziksel ve Biyolojik Koruma Uygulamaları

Yöntem Etki Mekanizması Uygulama Şekli
Kaolin kili (3 %) UV ve IR yansıtıcı film tabakası oluşturur Yaprak ve meyve yüzeyine püskürtme
Kalsiyum karbonat film Kabuk sıcaklığını 4–6 °C düşürür Çiçeklenme sonrası 2 uygulama
Deniz yosunu ekstraktları (Ascophyllum nodosum) Antioksidan ve antistres etkisi 10–15 gün arayla yapraktan
Salisilik asit + Si kombinasyonu ROS birikimini azaltır 0.1 mM salisilat + 100 ppm Si
Antitranspirant (stoma kapatıcı) Su kaybını geçici olarak azaltır 10 mL/L film tipi uygulama

7. Hasat ve Depolama Döneminde Yönetim

  • Güneş yanığı bölgeleri genellikle yüzeysel olsa da meyve sınıflandırma hattında “ikinci kalite” olarak ayrılmalıdır.

  • Bu meyveler kısa süreli (<5 gün) depolamaya uygundur.

  • Hasat sonrası sıcaklık: 5–7 °C, nem: %85–90.

  • Kaolin + 1-MCP kombinasyonu, olgunlaşma dengesini korur.

8. Entegre Yönetim Önerisi

  • Koruma hattı: Gölgeleme + kaolin + dengeli sulama

  • Besleme hattı: Ca + Si + B + amino asitli stres tamponları

  • Takip hattı: AgroPlanet “Meyve Yüzey Sensörü” veya IR kamera ile sıcaklık takibi

  • Kalite hattı: Hasat öncesi “yüzey sıcaklığı >45 °C” meyveler öncelikli toplanmalı

İlaç Önerileri