Bilgi Bankası

Avokado Yaprak Madencisi (Stenoma catenifer)
1. Zararlı Etmeni ve Biyolojisi
Özellik Bilgi
Etmen Adı Stenoma catenifer Walsingham (Lepidoptera: Elachistidae / Stenomatidae)
Yaygın Adı Avokado meyve kurdu, yaprak ve tohum madencisi
Zararlı Tipi Meyve ve yaprak dokularında galeriler (madencilik) oluşturan lepidopter larvası
Konukçular Persea americana (avokado), Persea schiedeana, Ocotea spp.
Dağılım Orta ve Güney Amerika (Meksika, Brezilya, Peru, Kolombiya, Guatemala); Türkiye’de henüz sınırlı gözlemler mevcut (risk potansiyeli yüksek).


Yaşam döngüsü

  • Dişiler yumurtalarını meyve sapı ve kabuk çatlaklarına bırakır.

  • Yumurtadan çıkan larvalar doğrudan meyve kabuğuna girer, eti ve tohum zarını kemirir.

  • Gelişim süresi: Yumurta (5 gün) → Larva (18–22 gün) → Pupa (7–10 gün) → Ergin (2–3 hafta).

  • Ortalama yaşam döngüsü 30–35 gün; yılda 3–4 döl verebilir.

2. Zarar Şekli ve Tanılama Kriterleri

Kısım Zarar Şekli Tanılama Özellikleri
Meyve Larva, kabuk altı tüneller açar; meyve yüzeyinde delik ve reçine sızıntısı oluşur. Kesitte kahverengi galeriler, çekirdeğe kadar ilerleyen tüneller.
Tohum Larva tohum zarına girer, tohum gelişimini engeller. Çekirdekte boşluk ve deformasyon.
Yaprak İnce damarlar boyunca galeriler (madencilik izi). Sarımtırak, kıvrık veya yamalı yaprak görünümü.
Ağaç genelinde Zayıflama, meyve dökümü ve kalite kaybı. Hasat sonrası pazarlanamayan meyve oranı %30–80 olabilir.

3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Sıcaklık: 22–30 °C optimum; 18 °C altında gelişim yavaşlar.

  • Nem: %60–80.

  • Meyve gelişim evresi: En çok 30–60 mm çaplı genç meyveler risk altındadır.

  • Risk faktörleri:

    • Ağaç üzerinde uzun süre bırakılan olgun meyveler.

    • Budamasız, sık taç yapısı (dişi ergin yumurtlamayı gölge alanlara yapar).

    • Kontrolsüz meyve artıkları, yabani Persea türleri yakınında üretim.

4. Zararlının Tanınması

  • Ergin: 16–18 mm kanat açıklığı, gri-kahverengi pullarla kaplı; ön kanatta zincir desenli lekeler (“catenifer” adı buradan gelir).

  • Larva: 10–12 mm, krem-beyaz renkli, kahverengi baş kapsüllü.

  • Pupa: Koyu kahverengi, 6–7 mm, genellikle meyve içinde oluşur.

  • Zararlının delikleri: 1–2 mm çapında, kenarı kararmış reçineli giriş çıkış noktalarıyla ayırt edilir.

5. Kültürel Önlemler

  1. Hasat sonrası hijyen: Dökülen, delik veya çürümüş meyveler toplanıp gömülmelidir.

  2. Budama: Yoğun gölgeli alanlar açılmalı, ağaç taç yapısı havalandırılmalıdır.

  3. Erken hasat: Olgunlaşan meyveler zamanında toplanmalıdır.

  4. Feromon + ışık tuzakları: Ergin uçuşunu izlemek için kullanılır.

  5. Karantina önlemleri: Enfekteli bahçelerden meyve veya fide taşınmamalıdır.

6. Kimyasal Mücadele

Etken Madde  Formülasyon / Kullanım Etki Mekanizması IRAC Kodu
Spinetoram 0.3 mL/L; yumurta açılımı öncesi Nikotinik asetilkolin aktivatörü 5
Chlorantraniliprole 0.3 mL/L; larva evresi Kas kasılma inhibitörü (ryanodin reseptörü) 28
Emamectin benzoate 0.25 mL/L; meyve tutumu sonrası Sinirsel felç oluşturur (Cl⁻ kanalı aktivasyonu) 6
Lambda-cyhalothrin 0.3 mL/L; ergin dönemi Piretroit; hızlı knockdown etkisi 3A
Bacillus thuringiensis (Bt) 1 g/L; organik üretime uygun Larval mide zehiri; protein kristal toksin 11A

Uygulama zamanı: Feromon tuzaklarında ilk ergin görülür görülmez başlanmalı.
Tekrarlama: 10–12 gün aralıklarla, maksimum 3 uygulama.

7. Biyolojik Mücadele

Doğal Düşman / Ajan Etki Mekanizması Uygulama Şekli
Trichogramma pretiosum (yumurta parazitoidi) Yumurta içine yumurta bırakarak parazitler Salım: 2.000 birey/da
Beauveria bassiana Larva ve pupa enfeksiyonu Sprey (%0.3)
Braconidae familyası (parazitoid yaban arıları) Larva evresinde parazitlik Salım veya doğal populasyon korunması
Metarhizium anisopliae Toprakta pupalar üzerinde etkilidir 10⁶ konidya/m² sprey

8. Entegre Mücadele ve Direnç Yönetimi

  • Aynı IRAC koduna sahip insektisitler ardışık kullanılmamalıdır.

  • Feromon tuzakları erken uyarı sistemi olarak kullanılmalıdır.

  • Kimyasal ve biyolojik mücadele yöntemleri entegre edilmelidir.

  • Bahçede düşen meyveler günlük toplanarak populasyon kaynağı yok edilmelidir.

  • AgroPlanet modülünde “Ergin Uçuş Grafiği” ve “Feromon İzleme Takvimi” entegrasyonu önerilir.

İlaç Önerileri