Bilgi Bankası

Yaprak Bitleri (Aphis gossypii Myzus persicae)
1. Zararlı Etmeni ve Biyolojisi
Özellik Bilgi
Etmen Türleri Aphis gossypii (Pamuk Yaprak Biti) ve Myzus persicae (Yeşil Şeftali Yaprak Biti)
Takım / Familya Hemiptera: Aphididae
Zararlı Tipi Emici ağız yapısına sahip, bitki özsuyunu emerek fizyolojik zarar ve bal özü salgısı oluşturan böcek
Konukçular Avokado (Persea americana), turunçgiller, pamuk, şeftali, biber, patates, süs bitkileri
Dağılım Türkiye’nin tüm avokado üretim bölgelerinde (özellikle Antalya, Mersin, Alanya, Hatay) rastlanır.

Yaşam döngüsü

  • Yumurtadan çıkan nimfler 5–7 günde olgunlaşır.

  • Dişiler kanatsız (apter) ve kanatlı (alate) formlar üretebilir.

  • Uygun koşullarda bir dişi 50–100 yavru doğurabilir.

  • Yaşam döngüsü sıcaklığa bağlı olarak 7–10 gün sürer; yılda 20+ döl verebilir.

2. Zarar Şekli ve Tanılama Kriterleri

Kısım Gözlenen Belirtiler Tanılama Özellikleri
Yaprak Emgi yerlerinde sararma, kıvrılma, deformasyon. Yaprak alt yüzeyinde koloni hâlinde yeşil-sarı böcekler.
Genç sürgünler Özsu kaybına bağlı gelişim geriliği ve bükülme. Sürgün uçları yapışkan bal özüyle kaplı.
Meyve Genç meyvelerde yüzeysel yapışkan tabaka. Üzerinde “sooty mould (kara küf)” gelişebilir.
Ağaç genelinde Fotosentez düşer, verim azalır, zararlı bal özü çevrede karıncaları çeker. Erken dönemde yaprak dökümü olabilir.

3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Sıcaklık: 18–28 °C optimum gelişme aralığı.

  • Nem: %60–80; nemli ortamlar çoğalmayı hızlandırır.

  • Risk faktörleri:

    • Genç yaprak ve sürgünlerin bol olduğu dönemler.

    • Aşırı azotlu gübreleme (yeni dokuların cazibesi).

    • Sık dikim, yetersiz budama, gölge alanlar.

    • Doğal düşman populasyonunun kimyasallarla baskılanması.

4. Zararlının Tanınması

  • Aphis gossypii: 1–2 mm, sarımsı-yeşil veya siyahımsı renkte; kısa antenli.

  • Myzus persicae: Açık yeşil, pembe-açık kahverengi varyasyonları vardır.

  • Nimf: Şeffaf-soluk yeşil, yaprak altına kümelenir.

  • Tanılama ipucu: Bal özü salgısı ve buna bağlı kara küf tabakası (sooty mould) karakteristik bir belirtidir.

5. Kültürel Önlemler

  1. Budama: Hava sirkülasyonunu artırmak için iç dallar seyreltilmelidir.

  2. Sulama & besleme dengesi: Aşırı azottan kaçınılmalı, potasyum artırılmalıdır.

  3. Bahçe hijyeni: Yabancı otlar ve alternatif konukçular temizlenmelidir.

  4. Yaprak kontrolü: Yaprak alt yüzeyleri haftalık olarak incelenmelidir.

  5. Doğal düşman koruma: Kimyasal kullanımında avcı böcekleri koruyacak seçici ürünler tercih edilmelidir.

6. Kimyasal Mücadele

Etken Madde  Formülasyon / Kullanım Etki Mekanizması IRAC Kodu
Acetamiprid 0.3 mL/L; yaprak altına püskürtme Nikotinik reseptör agonisti 4A
Flonicamid 0.4 g/L; emgi durdurucu etkili Beslenme inhibisyonu 29
Pymetrozine 0.5 mL/L; sistemik etkili Emgi davranışını engeller 9B
Imidacloprid 0.5 mL/L; damlama veya yaprak uygulaması Sistemik nikotinoid 4A
Azadirachtin (Neem Yağı) 1–2 mL/L; organik bahçelerde Büyüme ve yumurtlama inhibitörü UN
Flupyradifurone 0.4 mL/L; sistemik Nikotinik reseptör antagonisti 4D

Uygulama zamanı: Popülasyon 10–20 birey/yaprak veya bal özü + yaprak deformasyonu görüldüğünde.
Tekrarlama: 10–15 gün aralıklarla, maksimum 2 uygulama.

7. Biyolojik Mücadele

Doğal Düşman / Ajan Etki Mekanizması Uygulama Şekli
Aphidius colemani Yumurta parazitoidi; yaprak bitinin içine yumurta bırakır 100 birey/ağaç biyolojik salım
Chrysoperla carnea (yeşil avcı böcek) Larvaları yoğun yaprak biti kolonilerini tüketir 2000 birey/da
Coccinella septempunctata (uğur böceği) Ergin ve larvaları yaprak bitlerini yer 100 birey/ağaç salım
Beauveria bassiana Entomopatojen fungus; nemli ortamda enfekte eder %0.3–0.5 süspansiyon püskürtme

8. Entegre Mücadele ve Direnç Yönetimi

  • Aynı IRAC kodundaki insektisitler ardışık kullanılmamalıdır.

  • Biyolojik ajanlar korunmalı; kimyasal uygulamalarla çakışma olmamalıdır.

  • Azotlu gübrelemeden sonra populasyon kontrolü yapılmalıdır.

  • Bahçede sarı yapışkan tuzaklar kullanılarak populasyon değişimi izlenmelidir.

  • Bal özü birikimi görüldüğünde yapraklar düşük basınçlı su ile yıkanabilir.

  • AgroPlanet modülünde “Yaprak Biti Popülasyon Grafiği” ve “Bal Özü İzleme Takibi” entegrasyonu önerilir.

İlaç Önerileri