Bilgi Bankası

Kabuklu Bitler (Parlatoria perseae Saissetia oleae Coccus hesperidum)
1. Zararlı Etmeni ve Biyolojisi
Özellik Bilgi
Etmen Türleri Parlatoria perseae, Saissetia oleae (kara kabuklu bit), Coccus hesperidum (kahverengi yumuşak kabuklu bit)
Takım / Familya Hemiptera: Coccoidea
Zararlı Tipi Emici ağız yapısına sahip; floem özsuyunu emer, yaprak, sürgün ve meyve yüzeyinde koloniler oluşturur.
Konukçular Avokado (Persea americana), turunçgiller, zeytin, incir, narenciye, çeşitli süs bitkileri
Dağılım Akdeniz ve subtropik bölgelerde yaygın; Türkiye’de Mersin, Alanya, Hatay ve Muğla çevresinde rapor edilmiştir.


Yaşam döngüsü

  • Dişiler hareketsiz, kabuk altına yerleşerek yumurta bırakır.

  • Yumurtadan çıkan larvalar (“crawlers”) yeni yaprak ve meyvelere göç eder.

  • 25 °C’de yaşam döngüsü yaklaşık 35–40 gün sürer.

  • S. oleae yılda 2–3, C. hesperidum 4–5 döl verebilir.

2. Zarar Şekli ve Tanılama Kriterleri

Kısım Gözlenen Belirtiler Tanılama Özellikleri
Yaprak Alt yüzeyde yapışkan bal özü, kara küf gelişimi ve sararma. Kabuklu bitler damar çevresine sıralı dizilimdedir.
Meyve Meyve kabuğunda küçük, kahverengi veya gri kabuklar; reçine sızıntısı ve renk bozulması. Pazar kalitesi düşer, meyve yüzeyi matlaşır.
Sürgün Genç sürgünlerde kabuk altında koloniler; kabuk çatlamaları. Yoğun populasyonda dal zayıflaması ve kurumalar.
Ağaç genelinde Fotosentez azalması, büyüme geriliği, verim düşüşü. Bal özü → kara küf zincir etkisi gözlenir.




3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Sıcaklık: 20–30 °C arası optimum; nemli ve kapalı taç yapısı gelişimi destekler.

  • Risk faktörleri:

    • Sık dikim, yetersiz budama → hava sirkülasyonu düşer.

    • Aşırı azotlu gübreleme → genç dokular çekicidir.

    • Karınca aktivitesi → bitleri korur ve taşır.

    • Kimyasal ilaçlamalar sonrası doğal düşman populasyonlarının azalması.

  • Uygun dönem: Mayıs–Eylül ayları arası çoğalma maksimumdur.

4. Zararlının Tanınması

  • Parlatoria perseae: 1–2 mm, gri-mor kabuklu; yaprak ve meyve üzerinde dairesel kabuklar.

  • Saissetia oleae: 2–5 mm, koyu kahverengi kubbeli dişi bireyler; zeytin kabuklu bitine benzer.

  • Coccus hesperidum: Düz, yumuşak, sarı-kahverengi kabuklu; yaprak ve sürgün üzerinde sık koloniler.

  • Tanılama ipucu: Kabuk altına iğneyle bastırıldığında canlı bireylerin pembe-sarı renkli sıvı salgılaması.

5. Kültürel Önlemler

  1. Budama: Yoğun dallar seyreltilmeli, taç içi havalandırılmalıdır.

  2. Yaprak ve meyve kontrolü: Erken dönemde koloniler gözle tespit edilmelidir.

  3. Karınca kontrolü: Kabuklu bit-karınca simbiyozu kırılmalıdır.

  4. Besleme dengesi: Aşırı azottan kaçınılmalı, kalsiyum ve potasyum takviyesi yapılmalıdır.

  5. Hasat sonrası temizlik: Enfekteli dal ve yapraklar bahçeden uzaklaştırılmalıdır.

6. Kimyasal Mücadele

Etken Madde  Formülasyon / Kullanım Etki Mekanizması IRAC Kodu
Pyriproxyfen 0.5 mL/L; larva ve nimf döneminde Böcek büyüme hormonu analoğu 7C
Buprofezin 0.5 mL/L; kabuk altı larva evresinde Kitin sentez inhibitörü 16
Mineral Yağ (Parafin Yağı) %1–1.5; kış sonu ve yaz başı uygulaması Kabuk yüzeyinde solunum engelleme UN
Azadirachtin (Neem Yağı) 1–2 mL/L; organik üretime uygun Büyüme ve yumurtlama inhibitörü UN
Spirotetramat 0.3 mL/L; sistemik etkili Lipid biyosentez engelleyici 23

Uygulama zamanı: İlk kabuklu bit larvaları (“crawler”) görülmeye başladığında.
Tekrarlama: 14–21 gün aralıklarla, maksimum 2 uygulama.
Dikkat: Bal özü ve kabuk tabakası kimyasal penetrasyonu engelleyebilir; yeterli ıslatma sağlanmalıdır.

7. Biyolojik Mücadele

Doğal Düşman / Ajan Etki Mekanizması Uygulama Şekli
Metaphycus helvolus Parazitoit yaban arısı; yumurtalarını kabuklu bit içine bırakır Doğal salımın korunması
Chilocorus bipustulatus (uğur böceği) Kabuk altındaki bireylerle beslenir 100 birey/ağaç biyolojik salım
Encarsia citrina Saissetia oleae’ye karşı yüksek parazit oranı Salım: 500 birey/da
Beauveria bassiana Entomopatojen fungus; kabuk altı bireyleri enfekte eder %0.3–0.5 sprey çözeltisi

8. Entegre Mücadele ve Direnç Yönetimi

  • Aynı IRAC koduna sahip insektisitler ardışık kullanılmamalıdır.

  • Yağ bazlı uygulamalar biyolojik ajanlarla uyumludur, sistemik kimyasallar sonrası 10 gün ara verilmelidir.

  • Karınca populasyonları izlenmeli, feromon bazlı tuzaklar kurulmalıdır.

  • “Kabuklu Bit İzleme Formu” ile her 15 günde bir populasyon sayımı yapılmalıdır.

  • AgroPlanet modülünde “Kabuklu Bit Yoğunluk Grafiği” ve “Doğal Düşman Aktivite Takibi” entegrasyonu önerilir.

İlaç Önerileri