Bilgi Bankası

Avokado Tuta Zararlısı (Stenoma catenifer)
1. Zararlı Etmeni ve Biyolojisi
Özellik Bilgi
Bilimsel Adı Stenoma catenifer Walsingham, 1912
Yaygın Adı Avokado Tuta’sı, Avokado Meyve Kelebeği, Avocado Seed Moth
Takım / Familya Lepidoptera: Elachistidae (veya Stenomatidae)
Zararlı Tipi Meyve, tohum ve yaprak dokularında tünel (galeri) açan larva (içten beslenen zararlı)
Konukçular Avokado (Persea americana), Persea schiedeana, Ocotea spp.
Dağılım Güney ve Orta Amerika (Meksika, Brezilya, Peru, Kolombiya, Guatemala); Türkiye’de risk potansiyeli yüksek, bazı gözlemler mevcut.

Yaşam döngüsü

  • Dişiler yumurtalarını meyve sapı çevresi veya kabuk çatlaklarına bırakır.

  • Larvalar doğrudan meyve kabuğunu delerek içeri girer.

  • Meyve eti ve tohum zarını kemirir, çekirdek içinde galeriler açar.

  • Larva dönemi 18–22 gün, pupa dönemi 7–10 gündür.

  • 25–28 °C’de tam döngü 30–35 gün sürer.

  • Yılda 3–4 döl verir.

2. Zarar Şekli ve Tanılama Kriterleri

Kısım Gözlenen Belirtiler Tanılama Özellikleri
Meyve Kabukta küçük delikler, reçine akıntısı, iç kısımda kahverengi galeriler. Delik çevresi kararmış, reçineyle kaplıdır.
Tohum Larva çekirdeğe ulaşır, iç kısmı oyar. Boşluklu, deformasyonlu tohumlar.
Yaprak İnce damarlar boyunca madencilik (galeri) izleri. Yaprakta kıvrılma ve sarı renkli izler.
Ağaç genelinde Meyve dökümü, kalite kaybı, verim düşüklüğü. Enfekteli meyve oranı %30–80’e ulaşabilir.

3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Sıcaklık: 22–30 °C arası optimum gelişme aralığı.

  • Nem: %60–80; yüksek nem larva gelişimini destekler.

  • Risk faktörleri:

    • Hasadı gecikmiş olgun meyveler.

    • Sık ve gölgeli taç yapısı.

    • Budamasız, hava geçirmeyen bahçeler.

    • Feromon izleme eksikliği.

4. Zararlının Tanınması

  • Ergin: 15–18 mm kanat açıklığında; gri-kahverengi, ön kanatlarda zincir şeklinde desen.

  • Larva: 10–12 mm, beyazımsı krem renkli, kahverengi baş kapsüllü.

  • Pupa: Meyve içinde veya kabuk çatlaklarında bulunur, koyu kahverengidir.

  • Tanılama ipucu: Kabukta 1–2 mm’lik delikler ve çevresinde reçine lekesi görülür; meyve kesildiğinde içte tüneller açıkça seçilir.

5. Kültürel Önlemler

  1. Erken hasat: Olgun meyveler geciktirilmeden toplanmalıdır.

  2. Temizlik: Dökülen meyveler günlük olarak toplanıp imha edilmelidir.

  3. Budama: Ağaç içi yoğunluğu azaltılarak hava akımı artırılmalıdır.

  4. Feromon tuzakları: Uçuş yoğunluğu izlenmeli (2–3 tuzak/ha).

  5. Karantina: Enfekteli meyve ve fidan taşınmamalıdır.

6. Kimyasal Mücadele

Etken Madde  Formülasyon / Kullanım Etki Mekanizması IRAC Kodu
Spinetoram 0.3 mL/L; yumurta açılımı öncesi Nikotinik asetilkolin aktivatörü 5
Chlorantraniliprole 0.3 mL/L; larva evresinde Kas kasılma inhibitörü (ryanodin reseptörü) 28
Emamectin benzoate 0.25 mL/L; meyve tutum sonrası GABA reseptör aktivatörü 6
Lambda-cyhalothrin 0.3 mL/L; ergin dönemi Piretroit; temas etkili 3A
Bacillus thuringiensis (Bt) 1 g/L; organik üretim için uygun Larval mide zehiri (Cry toksinleri) 11A

Uygulama zamanı: Feromon tuzaklarında ilk ergin görülünce başlanır.
Tekrarlama: 10–12 gün aralıklarla, toplam 2–3 uygulama.

7. Biyolojik Mücadele

Doğal Düşman / Ajan Etki Mekanizması Uygulama Şekli
Trichogramma pretiosum Yumurta parazitoidi; larval çıkışı engeller 2000 birey/da salım
Beauveria bassiana Larva ve pupa enfeksiyonu %0.3–0.5 sprey uygulaması
Braconidae spp. Larva evresinde parazitlik yapar Doğal populasyon korunmalı
Metarhizium anisopliae Toprakta pupalar üzerinde etkilidir 10⁶ konidya/m² püskürtme

8. Entegre Mücadele ve Direnç Yönetimi

  • Aynı IRAC kodlu ürünlerin ardışık kullanımı önlenmelidir.

  • Feromon tuzakları erken uyarı amacıyla sürekli izlenmelidir.

  • Biyolojik ajan uygulamalarıyla kimyasallar arasında 7–10 gün süre olmalıdır.

  • Hasat sonrası temizlik (dökülen meyve toplanması) en etkili mücadeledir.

  • AgroPlanet modülünde “Ergin Uçuş Grafiği” + “Feromon Tuzak Analizi” sekmesi önerilir.

İlaç Önerileri