Bilgi Bankası

Meyve Delici Sinekler (Bactrocera dorsalis Ceratitis spp.)
1. Zararlı Etmeni ve Biyolojisi
Özellik Bilgi
Bilimsel Adı Bactrocera dorsalis (Doğu Meyve Sineği), Ceratitis capitata (Akdeniz Meyve Sineği), Ceratitis rosa, C. cosyra
Takım / Familya Diptera: Tephritidae
Zararlı Tipi Yumurtalarını meyve kabuğuna bırakan ve larvaları meyve etinde beslenen delici-dökücü zararlılar
Konukçular Mango, turunçgiller, avokado, guava, papaya, şeftali, kayısı ve diğer tropik meyveler
Dağılım Tropik ve subtropik bölgelerde yaygın; Akdeniz havzasında karantina zararlısı statüsünde


Yaşam döngüsü

  • Dişi birey olgun meyve kabuğuna yumurtasını bırakır.

  • Yumurtadan çıkan larva, meyve etinde galeriler açarak beslenir.

  • Larva 6–10 günde gelişir, meyve dışına çıkarak toprağa düşer ve pupalaşır.

  • 25–30 °C’de tüm döngü 18–22 gün sürer.

  • Yılda 5–10 döl verebilir. 

2. Zarar Şekli ve Tanılama Kriterleri
Kısım Gözlenen Belirtiler Tanılama Özellikleri
Meyve Küçük delikler, reçine sızıntısı, çökük lekeler. Yumurtlama delikleri genellikle sap çevresinde bulunur.
Meyve İçi Beyaz larvalar, kahverengi çürümüş doku, galeri tünelleri. Kesit alındığında yumuşamış et dokusu görülür.
Yaprak / Dal Genellikle dolaylı etki; beslenme zararı oluşturmaz. İleri evrelerde meyve dökümüyle yaprak sararması.
Ağaç genelinde Erken meyve dökümü, kalite ve ihracat değeri kaybı. Özellikle olgun meyve döneminde zararı fark edilir.

3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Sıcaklık: 22–32 °C optimum gelişme sıcaklığı.

  • Nem: %60–80 arası uygun ortam sağlar.

  • Risk faktörleri:

    • Bahçede yere dökülmüş veya ağaçta kalmış olgun meyveler.

    • Yüksek sıcaklıkta uzun süreli olgunlaşma dönemi.

    • Feromon tuzaklarının kullanılmaması.

    • Hasadın geciktirilmesi ve hijyen eksikliği.

  • Yayılım: Dişi birey uçuşla kilometrelerce mesafe kat edebilir; ihracat bahçelerinde yüksek karantina riski oluşturur.

4. Zararlının Tanınması

Evre Tanılama Özelliği
Ergin 6–8 mm uzunlukta; sarı-siyah bantlı vücut, şeffaf kanatlar.
Yumurta 1 mm uzunlukta, beyaz, silindirik, meyve kabuğu altına bırakılır.
Larva Ayaksız, beyaz, taper şeklinde; meyve içinde oyuklar oluşturur.
Pupa Kahverengimsi, oval, toprak yüzeyinde bulunur.
Tanılama ipucu: Reçine sızıntılı meyve delikleri ve meyve kesitinde krem-beyaz larvalar.

5. Kültürel Önlemler

  1. Erken hasat: Olgunlaşan meyveler geciktirilmeden toplanmalı.

  2. Bahçe hijyeni: Dökülmüş meyveler toplanıp gömülmeli veya yakılmalı.

  3. Feromon tuzakları:

    • Bactrocera dorsalis için metil eugenol,

    • Ceratitis spp. için trimedlure feromonu kullanılmalı.

  4. Meyve toplama aralıkları: 3–4 günde bir yapılmalı.

  5. Toprak işlemesi: Pupaların yok edilmesi için yüzlek sürüm önerilir.

6. Kimyasal Mücadele

Etken Madde  Formülasyon / Kullanım Etki Mekanizması IRAC Kodu
Spinosad 0.25 mL/L; yem sprey olarak Nikotinik asetilkolin aktivatörü 5
Deltamethrin 0.3 mL/L; dış yüzey koruyucu Sodyum kanal modülatörü 3A
Lambda-cyhalothrin 0.3 mL/L; ergin hedefli Piretroit grubu 3A
Malathion + Protein Yem Karışımı 1 L yem çözeltisi/da Temas + yem çekiciliği 1B
Beauveria bassiana %0.3–0.5 sprey; biyolojik kontrol Entomopatojen fungus UN

Uygulama zamanı: Feromon tuzaklarında ilk ergin görülür görülmez başlanmalı.
Tekrarlama: 10–14 gün aralıklarla, 2–3 uygulama.

7. Biyolojik Mücadele

Doğal Düşman / Ajan Etki Mekanizması Uygulama Şekli
Diachasmimorpha longicaudata Meyve sineği larvalarını parazitleyen yaban arısı 1500 birey/da salım
Opius spp., Fopius arisanus Larvaları öldüren parazitoitler Doğal populasyon korunmalı
Metarhizium anisopliae Toprak pupalarında fungus enfeksiyonu 10⁶ konidya/m² püskürtme
Spinosad yem tuzakları Çekici + öldürücü etki Her 50 m’ye bir tuzak yerleştirme

8. Entegre Mücadele ve Direnç Yönetimi

  • Feromon izleme + yem tuzağı + biyolojik kontrol birlikte yürütülmelidir.

  • Kimyasallar arasında IRAC kod dönüşümü yapılmalıdır.

  • Dökülen meyvelerin günlük toplanması, en etkili mekanik kontrol yöntemidir.

  • AgroPlanet modülünde “Feromon Uçuş İzleme” ve “Meyve Dökümü Analizi” alt sekmeleri önerilir.

İlaç Önerileri