Bilgi Bankası

Zararlı Nematodlar (Meloidogyne spp. Pratylenchus spp.)
1. Zararlı Etmeni ve Biyolojisi
Özellik Bilgi
Etmen Türleri Meloidogyne spp. (Kök Ur Nematodları), Pratylenchus spp. (Kök Lezyon Nematodları)
Takım / Familya Nematoda: Tylenchida
Zararlı Tipi Mikroskobik boyutta, toprakta yaşayan, kök dokularında beslenen parazitik solucanlar
Konukçular Avokado (Persea americana), narenciye, muz, sebze ve süs bitkileri
Dağılım Tropik ve subtropik bölgelerde yaygın; Türkiye’de özellikle Alanya, Mersin ve Hatay çevresinde tespit edilmiştir.

Yaşam döngüsü

  • Yumurtadan çıkan larvalar kök dokusuna girerek beslenir.

  • Meloidogyne spp. dişileri kök içinde “ur” (şişlik) oluşturur.

  • Pratylenchus spp. ise kök dokusu içinde hareket eder ve “lezyon” (kahverengi nekrotik alan) bırakır.

  • 25–30 °C’de döngü 20–30 gün sürer; yılda 5–8 döl verebilirler. |

2. Zarar Şekli ve Tanılama Kriterleri

Kısım Gözlenen Belirtiler Tanılama Özellikleri
Kök sistemi Şişkinlikler (Meloidogyne) veya kahverengi lezyonlar (Pratylenchus). Kökler çatlamış, dallanma anormaldir.
Bitki genelinde Solgunluk, gelişme geriliği, yaprak sararması, erken dökülme. Özellikle sıcak dönemlerde belirginleşir.
Yeni dikim fidanları Kökler kısa ve kıvrılmış, kök tüyleri zayıf gelişmiştir. Fidanlar kolayca topraktan çıkarılır.
Toprak görünümü Nemli alanlarda yüksek populasyon; su baskını benzeri stres belirtileri. Kökler incelendiğinde gözle mikroskobik ur yapıları fark edilir.

3. Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Sıcaklık: 24–32 °C nematod gelişimi için en uygun aralıktır.

  • Nem: Yüksek toprak nemi ve ağır bünyeli (killi) topraklar gelişimi destekler.

  • Risk faktörleri:

    • Drenajı zayıf, sürekli nemli bahçeler.

    • Aynı alanda uzun süre avokado veya hassas konukçu yetiştirilmesi.

    • Fidanlıklarda steril olmayan toprak ve kök materyali.

    • Aşırı azotlu gübreleme (kök savunma kapasitesini düşürür).

4. Zararlının Tanınması

  • Meloidogyne spp.:

    • Köklerde boncuk gibi sıralanmış şişkinlikler (“ur”) görülür.

    • Kök kesitlerinde dişi bireyler beyaz nokta şeklinde fark edilir.

  • Pratylenchus spp.:

    • Kök yüzeyinde kahverengi- siyah lezyonlar.

    • Mikroskop altında silindirik, hareketli bireyler izlenir.

  • Tanılama ipucu:

    • Şiddetli bulaşmalarda kök sistemi süngerimsi hale gelir ve fidan kolayca topraktan ayrılır.

    • Kök ur sayımı ve laboratuvar nematod ekstraksiyonu ile doğrulanmalıdır.

5. Kültürel Önlemler

  1. Fidan temizliği: Sertifikalı, nematoddan ari fidan kullanılmalıdır.

  2. Toprak solarizasyonu: Yaz aylarında 4–6 hafta boyunca şeffaf naylonla kaplanmalıdır.

  3. Rotasyon: Nematod konukçusu olmayan bitkiler (mısır, sorgum, buğday) ile 1–2 yıl dönüşüm yapılmalıdır.

  4. Organik iyileştirme: Kükürt, neem küspesi, hardal unu veya tavuk gübresi uygulanabilir.

  5. Drenaj düzenlemesi: Su birikimi önlenmeli, kök havalanması sağlanmalıdır.

6. Kimyasal Mücadele

Etken Madde Formülasyon / Kullanım Etki Mekanizması FRAC/IRAC Kodu
Fluopyram 0.5 L/ha; damlama ile Solunum inhibitörü (kompleks II) 7
Oxamyl 1 L/ha; toprak enjeksiyonu Kolinesteraz inhibitörü 1A
Fenamiphos 1.5 L/ha; toprak drench Asetilkolinesteraz inhibitörü 1B
Abamectin 0.3 L/ha; damlama ile Sinir sistemi bozan avermektin 6
Azadirachtin (Neem yağı) 2 mL/L; biyolojik kontrol Gelişim ve beslenme inhibitörü UN

Uygulama zamanı: Fidan dikiminden önce veya erken ilkbaharda aktif kök gelişimi öncesi.
Tekrarlama: 30–45 gün aralıklarla, toplam 2 uygulama.

7. Biyolojik Mücadele

Biyolojik Ajan Etki Mekanizması Uygulama Şekli
Paecilomyces lilacinus Nematod yumurtalarını enfekte eder 10⁶ spor/mL süspansiyon, toprak drench
Purpureocillium lilacinum Kök bölgesinde kolonize olup yumurtaları yok eder Damlama veya serpme
Bacillus firmus Kök çevresinde biyofilm oluşturarak nematod girişini engeller 2 L/ha damlama
Trichoderma harzianum Kök savunmasını güçlendirir, nematod sayısını azaltır 10⁷ spor/m² uygulama

8. Entegre Mücadele ve Direnç Yönetimi

  • Kimyasal nematisitler ile biyolojik ajanlar dönüşümlü kullanılmalıdır.

  • Fidanlık alanlarında yılda en az bir kez nematod yoğunluk analizi yapılmalıdır.

  • Toprak solarizasyonu sonrası biyolojik ajanlarla kolonizasyon güçlendirilmelidir.

  • AgroPlanet modülünde “Kök Ur Yoğunluk Takibi” ve “Solarizasyon Süre Grafiği” entegrasyonu önerilir.

İlaç Önerileri