Bilgi Bankası

Sitokininler (BAP Zeatin Kinetin)

Tanım ve Genel Özellikler

Sitokininler, bitkilerde hücre bölünmesini (sitokinezis) uyaran, tomurcuk gelişimi, yaprak gençleşmesi ve besin taşınımını düzenleyen bitki hormonları grubudur.
Avokadoda özellikle BAP (6-Benzylaminopurine), Zeatin ve Kinetin formundaki sitokininler vejetatif büyüme, tomurcuk uyanması, meyve tutumu ve yaşlanmanın geciktirilmesi gibi süreçlerde görev alır.

Başlıca Sitokinin Türleri ve Özellikleri

Hormon Kimyasal Adı Kaynağı Başlıca Etkiler Kullanım Alanları
BAP (6-Benzylaminopurine) Sentetik sitokinin Yapay Hücre bölünmesi, sürgün oluşumu, tomurcuk uyanması Doku kültürü, tomurcuk uyarımı, yaprak gençleştirme
Zeatin Doğal sitokinin (mısırdan elde edilir) Doğal Hücre farklılaşması, besin taşınımı, klorofil sentezi Yaprak dökümünü geciktirme, klorofil korunumu
Kinetin Sentetik (adenin türevi) Sentetik Yaşlanmayı geciktirme, doku onarımı, stres toleransı Bitki yaşlanma kontrolü, fide canlılığı artırma

Avokadoda Fizyolojik Roller

  1. Tomurcuk Gelişimi ve Apikal Dominansın Kırılması

    • Sitokininler, auksin etkisini dengeleyerek yan tomurcukların gelişimini teşvik eder.

    • Bu sayede daha dolgun taç yapısı ve yeni sürgün gelişimi sağlanır.

  2. Hücre Bölünmesi ve Doku Gelişimi

    • Meristematik dokularda hücrelerin mitotik aktivitesini artırır.

    • BAP + Auksin kombinasyonu, kallus kültürlerinde yüksek sürgün oluşumu sağlar.

  3. Yaprak Gençleştirme ve Besin Taşınımı

    • Yaşlı yapraklarda klorofil yıkımını geciktirir, fotosentezi sürdürür.

    • Azot ve karbon metabolizmasını genç dokulara yönlendirir.

  4. Meyve Tutumu ve Gelişimi

    • Zeatin uygulamaları, çiçeklenme sonrası meyve tutum oranını artırır.

    • Kinetin, etilen oluşumunu azaltarak dökülmeyi önleyebilir.

  5. Stres Toleransı

    • Kinetin uygulamaları su stresine karşı dayanıklılığı artırır.

    • Antioksidan enzim aktivitelerini destekler (SOD, CAT, APX).

Fenolojik Dönemlere Göre Sitokinin Aktivitesi

Fenolojik Evre Sitokinin Aktivitesi Fizyolojik Etki
10–29: Sürgün ve Yaprak Gelişimi ↑↑ Hücre bölünmesi, yaprak açımı
30–49: Tomurcuk Gelişimi ↑↑↑ Apikal dominansın kırılması, sürgün çoğalması
50–69: Çiçeklenme ve Meyve Tutumu ↑ Döllenme sonrası meyve büyümesi
70–89: Meyve Olgunlaşması ↓ Etilen artışı ile antagonistik etki
90–99: Dinlenme Dönemi ↓↓ Sitokinin sentezi azalır

Uygulama Şekilleri ve Dozlar
Uygulama Dönemi Hormon Şekli Konsantrasyon Etkisi
Tomurcuk uyanması öncesi BAP Sprey / daldırma 50–100 ppm Sürgün uyarımı
Çiçeklenme öncesi Zeatin Yaprak uygulaması 10–30 ppm Çiçek sayısı artışı
Meyve tutumu sonrası Kinetin Sprey 20–40 ppm Döküm azaltma, yaprak gençleştirme
Dinlenme öncesi Zeatin Foliar 10–20 ppm Yaprak ömrü uzatma

Aşırı Sitokinin Kullanımının Sonuçları

  • Tomurcuklarda aşırı dallanma veya deformasyon

  • Yaprak dokusunda klorotik alanlar veya kalınlaşma

  • Auksin dengesizliği sonucu çiçek deformasyonu

  • Meyve iriliğinde artış ama iç kalite düşüşü

Auksin – Sitokinin Dengesinin Önemi

  • Auksin / Sitokinin oranı, avokado gelişiminde yön belirleyicidir:

    • Yüksek Auksin : Kök gelişimi

    • Yüksek Sitokinin : Sürgün ve tomurcuk gelişimi

  • Optimum denge, hem kök hem de sürgün büyümesini destekler.

İlaç Önerileri