Bilgi Bankası

Abscisik Asit (ABA)

Tanım ve Genel Özellikler

Abscisik Asit (ABA), bitkilerde stres yanıtlarını düzenleyen, stomaların kapanmasını kontrol eden ve dormansiyi başlatan bir inhibitör hormondur. Avokadoda ABA; kuraklık, tuzluluk ve sıcaklık stresi gibi çevresel koşullara karşı bitki savunma sistemini aktive eder. Ayrıca hasat öncesi olgunlaşma, yaprak dökümü ve meyve dormansisi gibi süreçlerde kritik rol oynar.

Kimyasal Özellikleri ve Doğal Kaynak

Özellik Açıklama
Kimyasal Adı (S)-cis,trans-Abscisik Asit
Formül C₁₅H₂₀O₄
Yapı Karotenoid türevi (terpenoid yapıda)
Taşınım Ksilem ve floem ile, hem yukarı hem aşağı hareket eder
Doğal Kaynak Genellikle yaprak, meyve ve kök dokularında sentezlenir

Avokadoda Fizyolojik Roller

  1. Stres Tepkileri ve Stoma Kapanması

    • Kuraklık veya tuzluluk durumunda ABA sentezi artar.

    • Stomaların kapanmasını sağlayarak su kaybını azaltır.

    • Bu mekanizma, özellikle Akdeniz ikliminde yetiştirilen avokadolarda hayati önem taşır.

  2. Yaprak Dökümü ve Dinlenme (Dormansi)

    • Yaprak yaşlanmasıyla birlikte ABA seviyesi yükselir.

    • Damar dokularında floem taşınımını durdurarak besin geri çekilmesini tetikler.

    • Bu süreç, Kasım–Aralık dönemindeki dinlenme evresiyle doğrudan ilişkilidir.

  3. Meyve Olgunlaşması ve Hasat Öncesi Dönem

    • ABA, meyve renk değişimi, yumuşama ve lipid sentezini uyarır.

    • Etilenle birlikte çalışarak olgunlaşma sinyali oluşturur.

    • Özellikle yağ birikimi ve karotenoid sentezi aşamasında etkilidir.

  4. Tohum Dormansisi ve Çimlenme Kontrolü

    • ABA, tohum olgunluğu sırasında dormansi başlatır.

    • GA (Gibberellin) ile antagonist etki gösterir.

    • GA/ABA oranı, çimlenme kararını belirler.

  5. Hücresel ve Moleküler Düzeyde Etkiler

    • ROS (reaktif oksijen türleri) kontrolü sağlar.

    • LEA (Late Embryogenesis Abundant) proteinlerinin sentezini artırarak kuraklık toleransı kazandırır.

Fenolojik Dönemlere Göre ABA Aktivitesi

Fenolojik Evre ABA Düzeyi Fizyolojik Etki
10–29: Sürgün Gelişimi Düşük Hücre uzaması baskılanmaz
30–49: Çiçeklenme Öncesi Orta Su dengesi düzenlenir
50–69: Çiçeklenme ve Meyve Tutumu Orta Stres yanıtları aktifleşir
70–89: Meyve Büyümesi ve Olgunlaşma ↑ Yağ birikimi, renk değişimi
90–99: Hasat Sonrası ve Dinlenme ↑↑↑ Yaprak dökümü, dormansi

Uygulama Alanları ve Pratik Kullanım
Dönem Uygulama / Etki Konsantrasyon (ppm) Not
Hasat öncesi (olgunlaşma uyarımı) ABA spreyi (dış uygulama) 50–200 ppm Renk ve tat gelişimi
Kuraklık stresinde ABA türevli biyostimülant 100–150 ppm Stoma kapanması, su tasarrufu
Dinlenme dönemi (Kasım–Aralık) Doğal artış - Yaprak dökümü, karbon rezervi
Çimlenme kontrolü GA ile antagonistik denge - Tohum dormansisi yönetimi

Aşırı ABA Etkileri

  • Uzun süreli yüksek ABA → büyüme geriliği, yaprak dökümü

  • Fotosentez azalması, klorofil kaybı

  • Meyve tutumunda düşüş (erken uygulamalarda)

ABA – Etilen ve Gibberellin Etkileşimi

Hormon İlişki Sonuç
Etilen Sinerjik Meyve olgunlaşması hızlanır
Gibberellin (GA) Antagonistik Çimlenme ve büyüme dengesi
Auksin (IAA) Düzenleyici Doku farklılaşmasında koordinasyon

İlaç Önerileri