Etilen (C₂H₄) Tanım ve Genel Özellikler Etilen (C₂H₄), gaz formunda bulunan tek bitki hormonu olup, bitkilerde olgunlaşma, yaşlanma ve stres yanıtlarını düzenleyen önemli bir büyüme düzenleyicisidir.meyve olgunlaşmasının ana tetikleyicisi olarak görev yapar ve hasat sonrası dönemde solunum hızını, yumuşama ve aroma gelişimini kontrol eder.
Kimyasal Özellikleri
Özellik Açıklama
Kimyasal Formül C₂H₄
Yapı Doymamış hidrokarbon (çift bağ içerir)
Fiziksel Durum Renksiz gaz
Aktivite Düzeyi Çok düşük konsantrasyonlarda (ppb düzeyinde) etkili
Sentez Bölgesi Olgunlaşan meyveler, yaşlanan yapraklar, yaralanan dokular
Avokadoda Fizyolojik Roller
Meyve Olgunlaşması
Avokado, klimakterik meyve grubundadır → yani etilenle tetiklenen solunum artışı gösterir.
Etilen, hücre duvarı enzimlerini (PG, PME, β-galaktosidaz) aktive eder → meyve yumuşar.
Renk, aroma ve yağ sentezi artar.
ACC Sentaz (ACS) ve ACC Oksidaz (ACO) enzimleri, etilen biyosentezinin temel adımlarıdır.
Yaprak Dökümü ve Yaşlanma
Etilen, abscisyon zonunda hücre duvar yıkımını hızlandırır → yaprak dökülmesi başlar.
ABA ile birlikte çalışarak yaşlanmayı (senesens) tetikler.
Çiçeklenme ve Döllenme Sonrası Etki
Döllenmeden sonra fazla etilen , çiçek ve genç meyve dökülmesine yol açabilir.
Ancak kontrollü düşük düzeyler , çiçek açma sinyallerini destekleyebilir.
Stres Cevapları
Tuz, su veya mekanik stres altında etilen üretimi artar.
Savunma genlerini aktive eder , ama uzun süreli artış büyümeyi baskılar.
Etilen Biyosentez Basamakları
Aşama Enzim Reaksiyon
1 S-Adenosil metiyonin sentaz (SAM Sentaz) Metiyoninden SAM sentezi
2 ACC Sentaz (ACS) SAM → 1-Aminosiklopropan-1-karboksilik asit (ACC)
3 ACC Oksidaz (ACO) ACC → Etilen + CO₂ + HCN
Fenolojik Dönemlere Göre Etilen Aktivitesi
Fenolojik Evre Etilen Aktivitesi Fizyolojik Etki
10–39: Sürgün Gelişimi Düşük Hücre büyümesi serbest
40–59: Çiçeklenme Orta Polen tüpü gelişimi, düşük etilen dengesi gerekli
60–79: Meyve Tutumu ve Büyüme Orta Döllenme sonrası denge önemli
80–89: Olgunlaşma ↑↑↑ Hücre duvar yıkımı, aroma sentezi
90–99: Hasat Sonrası ↑↑↑↑ Solunum patlaması, yumuşama ve aroma artışı
Uygulama Alanları (Kontrollü Kullanım)
Uygulama Şekli Etki Not
Hasat öncesi olgunlaştırma Etilen gazı / ethephon Renk ve tat gelişimi Sıcaklık 18–22 °C olmalı
Hasat sonrası olgunlaştırma 100–150 ppm etilen Homojen olgunlaşma 24–48 saatlik kontrollü uygulama
Döküm kontrolü Düşük etilen seviyesi Meyve tutumunu korur AOA, AVG, 1-MCP kullanılabilir
Aşırı Etilen Etkileri
Erken olgunlaşma → raf ömrü kısalır
Kabuk kararması ve doku yumuşaması
Yaprak ve çiçek dökülmesi
Yağ asidi oksidasyonu ve tat bozulması
Etilen ile Diğer Hormonların Etkileşimi
Hormon İlişki Etki
ABA (Abscisik Asit) Sinerjik Olgunlaşma ve dökülme hızlanır
Auksin (IAA) Antagonistik Yüksek auksin → etilen üretimi baskılanır
Sitokininler Antagonistik Yaprak yaşlanmasını yavaşlatır
Gibberellinler (GA) Antagonistik Olgunlaşmayı geciktirir
