Avokadoda en baskın form Cu/Zn-SOD’dur ve özellikle yaprak, meyve kabuğu ve mezokarp dokusunda yüksek düzeyde bulunur.
Avokadoda SOD’un Fizyolojik Görevleri
1. Fotosentez ve Işık Stresi Koruması
Aşırı ışık koşullarında kloroplastta oluşan serbest radikalleri temizler.
Fe-SOD ve Cu/Zn-SOD birlikte çalışarak klorofil yıkımını engeller.
2. Meyve Olgunlaşması ve Hasat Sonrası Dönem
Olgunlaşma sırasında artan lipid peroksidasyonu ve etilen üretimi nedeniyle ROS seviyesi yükselir.
SOD aktivitesi bu dönemde artarak doku yumuşamasını dengeler ve kabuk kararmasını önler.
3. Kuraklık ve Tuz Stresi
Kuraklıkta stomaların kapanmasıyla oksijen fazlası oluşur, bu durumda SOD aktifleşir.
Tuz stresi altında iyon toksisitesine karşı mitokondriyal Mn-SOD etkinliği artar.
4. Soğuk Depolama ve Oksidatif Hasar Önleme
Soğuk depolama döneminde artan ROS birikimi, SOD ve CAT sisteminin aktivasyonuyla bastırılır.
Bu mekanizma, soğuk yanığı, doku kararması ve lipid oksidasyonu riskini azaltır.
5. Savunma Yanıtı ve Patogenez
Fungal veya bakteriyel enfeksiyon durumlarında Jasmonat (JA) ve Salisilik Asit (SA) hormonlarıyla etkileşerek savunma sinyalini başlatır.
SOD, patogenezle ilişkili PR proteinlerinin aktivasyonuna zemin hazırlar.
Fenolojik Dönemlere Göre SOD Aktivitesi
| Fenolojik Evre |
SOD Aktivitesi |
Fizyolojik Etki |
| 10–29: Sürgün ve Yaprak Gelişimi |
Orta |
Yeni dokularda oksidatif denge |
| 30–49: Tomurcuk Gelişimi |
Orta–Yüksek |
Hücre bölünmesinde ROS kontrolü |
| 50–69: Çiçeklenme ve Meyve Tutumu |
Yüksek |
Polen canlılığı, embriyo korunması |
| 70–89: Meyve Büyümesi ve Olgunlaşma |
Çok yüksek |
Doku koruma, lipid oksidasyonunu önleme |
| 90–99: Hasat Sonrası ve Depolama |
Yüksek |
Antioksidan koruma, kalite sürdürme |
SOD Aktivitesini Artıran Faktörler
-
Mikroelement takviyeleri: Mn, Zn, Cu içeren gübreler
-
Biyostimülantlar: Deniz yosunu ekstraktı, amino asit karışımları
-
Hormonlar: Brassinosteroidler, Jasmonat, Salisilik Asit
-
Stres öncesi ön uygulamalar: H₂O₂ veya melatonin bazlı uygulamalar
SOD Aktivitesinin Azalması Durumunda
-
Yaprak yanıkları, kloroz ve fotosentez düşüşü
-
Meyve kabuğunda esmerleşme ve çökme bölgeleri
-
Depolama süresinin kısalması ve dokusal bozulmalar
SOD – Diğer Antioksidan Enzimlerle İlişkisi
| Enzim |
Görev |
SOD ile Etkileşimi |
| Katalaz (CAT) |
H₂O₂ → H₂O + O₂ |
SOD’un ürettiği H₂O₂’yi detoksifiye eder |
| Askorbik Asit Peroksidaz (APX) |
Askorbik asitle H₂O₂’yi indirger |
Aynı antioksidan döngüde görev yapar |
| Glutatyon Redüktaz (GR) |
Glutatyon döngüsünü yeniler |
APX sistemine enerji sağlar |
Avokadoda SOD’un Önemi
-
Işık ve sıcaklık stresinde fotosentetik dokuları korur
-
Olgunlaşma ve depolama sırasında kaliteyi sürdürür
-
Kuraklık ve tuzluluk stresinde zar hasarını azaltır
-
Savunma sisteminde ROS sinyallerini düzenler
-
Raf ömrünü uzatır ve doku esnekliğini korur
