Bilgi Bankası

Dehidroaskorbat Redüktaz (DHAR) / Monodehidroaskorbat Redüktaz (MDHAR)

Tanım ve Genel Özellikler

Dehidroaskorbat Redüktaz (DHAR) ve Monodehidroaskorbat Redüktaz (MDHAR), bitkilerde Askorbik Asit–Glutatyon (AsA–GSH) döngüsünün iki tamamlayıcı enzimidir.
Avokadoda bu iki enzim, askorbik asit (vitamin C) seviyesinin korunmasında, oksidatif stresin kontrolünde ve hasat sonrası kalite stabilitesinde temel rol oynar.

Her iki enzim de Askorbik Asit Peroksidaz (APX) ve Glutatyon Redüktaz (GR) ile birlikte çalışarak reaktif oksijen türlerini (ROS) temizleyen hücresel antioksidan ağı oluşturur.

Temel Reaksiyonlar

MDHAR Reaksiyonu

MDHA+NAD(P)H+H+→AsA+NAD(P)+MDHA + NAD(P)H + H^+ → AsA + NAD(P)^+

Görev: Askorbik asidin ilk oksitlenmiş formu olan monodehidroaskorbatı (MDHA) doğrudan askorbata indirger.

DHAR Reaksiyonu

DHA+2GSH→AsA+GSSGDHA + 2GSH → AsA + GSSG

Görev: Tam oksitlenmiş form olan dehidroaskorbatı (DHA), glutatyon kullanarak yeniden askorbata çevirir.

Enzim Özellikleri

Özellik DHAR MDHAR
Kofaktör Glutatyon (GSH) NADH veya NADPH
Optimum pH 7.0 7.5
Yerleşim Sitozol, kloroplast, peroksizom Kloroplast, mitokondri, plazma membranı
Ana Görev DHA → AsA dönüşümü MDHA → AsA dönüşümü
Bağımlılık GR aktivitesine bağlı NAD(P)H’ye bağlı

Avokadoda Fizyolojik Roller

1. Askorbik Asit Yenilenmesi

  • SOD ve APX’in oluşturduğu H₂O₂ detoksifikasyonu sırasında askorbat sürekli oksitlenir.

  • DHAR ve MDHAR, bu oksitlenmiş formları yeniden aktif askorbata çevirerek döngünün sürekliliğini sağlar.

  • Bu sistem meyvede antioksidan kapasiteyi yüksek tutar.

2. Meyve Olgunlaşması ve Kalite Koruma

  • Olgunlaşma sürecinde etilen artışı ve solunum yoğunluğu oksidatif stres oluşturur.

  • DHAR/MDHAR aktivitesi bu dönemde artar; renk, tat ve doku bütünlüğünü korur.

  • Yüksek askorbat oranı, kabuk kararmasını ve pektin bozunmasını engeller.

3. Hasat Sonrası Dayanıklılık

  • Soğuk, mekanik hasar veya düşük oksijen koşullarında ROS artışı görülür.

  • DHAR + MDHAR sistemi, glutatyon (GSH) ile koordineli çalışarak raf ömrünü uzatır.

  • Düşük aktivite → esmerleşme, doku çökmesi, su kaybı.

4. Stres Toleransı (Kuraklık, Tuz, Isı)

  • Kuraklık ve tuzlulukta redoks potansiyeli düşer.

  • DHAR/MDHAR sistemi, GSH döngüsüyle hücre içi oksidasyon–indirgenme dengesini sağlar.

  • Prolin ve askorbat sentezini destekleyerek stres dayanıklılığını artırır.

5. Fotosentez ve Işık Stresi

  • MDHAR özellikle kloroplastta PSI/PSII reaksiyon merkezlerini korur.

  • Klorofil yıkımını yavaşlatır, fotooksidatif stresi önler.

Fenolojik Dönemlere Göre DHAR / MDHAR Aktivitesi

Fenolojik Evre DHAR Aktivitesi MDHAR Aktivitesi Etkiler
10–29: Sürgün ve Yaprak Gelişimi Orta Orta Yeni dokularda antioksidan denge
30–49: Tomurcuk Gelişimi Orta–Yüksek Orta Doku gelişimi, klorofil koruma
50–69: Çiçeklenme ve Meyve Tutumu Yüksek Yüksek Polen canlılığı, embriyo koruma
70–89: Meyve Büyümesi ve Olgunlaşma Çok yüksek Çok yüksek Askorbik asit yenilenmesi, kalite korunumu
90–99: Hasat Sonrası Dönem Yüksek Yüksek Antioksidan savunma ve raf ömrü uzatma

Aktiviteyi Artıran Faktörler

  • Mikroelementler: Fe, Zn, Mn

  • Biyostimülantlar: Askorbik asit, glutatyon, deniz yosunu özleri

  • Hormonlar: Jasmonat (JA), Salisilik Asit (SA), Brassinosteroidler

  • Hasat sonrası uygulamalar: Kalsiyum, melatonin, 1-MCP

Düşük DHAR/MDHAR Aktivitesi Sonuçları

  • Askorbik asit kaybı, antioksidan zayıflığı

  • ROS birikimi → kabuk esmerleşmesi, renk bozulması

  • Raf ömrü kısalması, aroma kaybı

  • Hücre zar geçirgenliğinde artış

DHAR–MDHAR–GR–APX Etkileşimi

Enzim Görev Etkileşim
APX H₂O₂’yi askorbatla nötralize eder DHA üretir
DHAR DHA’yı GSH ile indirger GR ile birlikte çalışır
MDHAR MDHA’yı NAD(P)H ile indirger AsA seviyesini yeniler
GR GSSG’yi GSH’a indirger DHAR’a glutatyon sağlar

Bu dört enzim birlikte, Avokado meyvesinin antioksidan savunma zincirini oluşturur.

Avokadoda DHAR ve MDHAR’ın Önemi

  • Askorbik asit havuzunu yenileyerek antioksidan kapasiteyi korur.

  • Oksidatif stresi ve ROS birikimini önler.

  • Renk, tat, doku ve raf ömrünü uzatır.

  • Stres koşullarında redoks dengesini stabilize eder.

İlaç Önerileri