Bilgi Bankası

Mildiyö (Plasmopara halstedii)

Etmen ve Biyolojisi

  • Etmen: Plasmopara halstedii (Oomycetes sınıfı, Peronosporales takımı)

  • Hastalık tipi: Toprak kökenli ve sistemik bir yalancı mildiyö hastalığıdır.

  • Yaşam döngüsü:

    • Etmen toprakta oospor formunda uzun yıllar canlı kalabilir.

    • Enfekte tohum veya toprakla taşınır.

    • Uygun nem (%90 üzeri) ve sıcaklık (12–18 °C) koşullarında zoospor oluşturur.

    • Zoosporlar kök uçlarından bitkiye girer ve sistemik enfeksiyon başlatır.

Belirtiler ve Tanılama Kriterleri

  • Fide döneminde:

    • Fideler bodur kalır, gelişemez.

    • Yapraklarda açık yeşil-sarı klorotik lekeler oluşur.

    • Yaprak altlarında beyaz-gri kadifemsi fungal tabaka gözlenir (özellikle sabah saatlerinde).

  • Gelişmiş bitkilerde:

    • Bitkiler bodur kalır, baş gelişimi zayıf veya hiç olmaz.

    • Başlar küçülür, tohum tutumu azalır.

    • Şiddetli enfeksiyonlarda fideler ölür, tarlada seyreklik görülür.

Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

Faktör Etkisi
Toprak sıcaklığı (12–18 °C) Zoospor aktivitesi ve enfeksiyon için en uygun aralık
Toprak nemi > %80 Enfeksiyon riskini artırır
Ağır, su tutan topraklar Oospor gelişimini ve yayılımı kolaylaştırır
Monokültür (sürekli ayçiçeği ekimi) Topraktaki inokulum yoğunluğunu artırır
Drenaj eksikliği Su birikmesi nedeniyle enfeksiyon şiddetlenir

Tanılama

  • Yaprak altlarında sabah saatlerinde gözlenen beyaz-gri fungal tabaka Plasmopara halstedii’nin tipik belirtisidir.

  • Mikroskop altında sporangi ve zoospor gözlemi ile kesin teşhis yapılabilir.

Kültürel Mücadele Önlemleri

  1. Aynı tarlada en az 4 yıl ayçiçeği ekilmemelidir.

  2. Fazla su tutan topraklarda drenaj iyileştirilmelidir.

  3. Sertifikalı ve sağlıklı tohum kullanılmalıdır.

  4. Dayanıklı çeşitler tercih edilmelidir (P64LE99, Tunca, Sanay, LG5542HOCL).

  5. Derin sürüm yapılarak enfekte bitki kalıntıları toprağa gömülmelidir.

Kimyasal Mücadele

Etken Madde FRAC Kodu Uygulama Zamanı Özellik
Metalaxyl-M (Mefenoxam) 4 Tohum ilaçlaması Sistemik, koruyucu ve tedavi edici etki sağlar.
Oxathiapiprolin 49 Tohum kaplama veya fide dönemi Zoospor gelişimini engeller, düşük dozda etkilidir.
Azoxystrobin + Metalaxyl-M 11 + 4 Tohum kaplama Translaminar + sistemik etki; uzun süreli koruma sağlar.
Propamocarb hydrochloride 28 Erken dönem uygulaması Hücre zarı sentezini inhibe eder; koruyucu sistemik fungisit.

En etkili strateji: dayanıklı çeşit + uygun drenaj + sertifikalı tohum + ilaçlı tohum kombinasyonudur.

Biyolojik Mücadele ve Entegre Stratejiler

  • Antagonist mikroorganizmalar:
    Pseudomonas fluorescens, Bacillus subtilis, Trichoderma harzianum gibi mikroorganizmalar oospor çimlenmesini engelleyebilir.

  • Toprak biyotasının güçlendirilmesi: Mikrobiyal preparatlar (ör. Bacillus tabanlı ürünler) toprakta patojen baskısını azaltır.

  • Entegre yaklaşım:

    • Dayanıklı çeşit

    • Uygun drenaj

    • Sertifikalı, ilaçlı tohum

    • Kültürel hijyen önlemleri
      birlikte uygulandığında %90’a kadar başarı sağlanır.

Ekonomik Önemi

  • Şiddetli yıllarda verim kaybı %60–100 arasında olabilir.

  • Türkiye’de özellikle Trakya, İç Anadolu ve Orta Karadeniz bölgelerinde yaygındır.

  • İlkbahar döneminde uzun süreli yağışlar hastalığın yayılımını hızlandırır.

İlaç Önerileri