Bilgi Bankası

Külleme (Erysiphe cichoracearum Leveillula taurica)

Etmen ve Biyolojisi

Hastalık etmeni: Erysiphe cichoracearum ve Leveillula taurica funguslarıdır.
Hastalık tipi: Yaprak yüzeyinde gelişen, ektoparazit özellikte bir toz halinde mantar tabakası oluşturan yaprak hastalığıdır.
Gelişim koşulları:
- 20–28 °C sıcaklık aralığında hızla gelişir.
- Düşük nem (%40–60) ve durağan hava koşulları hastalığı teşvik eder.
- Bitkinin yaşlanma döneminde daha belirgindir.

Belirtiler

Bitki Kısmı	Belirti
Yapraklar	Üst yüzeyde beyaz unumsu mantar tabakası, daha sonra sararma ve erken kuruma.
Alt yüzey	Hafif grimsi renk değişimi, ilerleyen dönemlerde nekrotik alanlar.
Baş ve sap	Genellikle etkilenmez, ancak şiddetli durumlarda fotosentez azalmasıyla dolaylı verim kaybı oluşur.

Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

Sıcak, kuru hava
Yetersiz hava sirkülasyonu (yoğun ekim, sık bitki sıraları)
Aşırı azotlu gübreleme
Monokültür (sürekli ayçiçeği ekimi)

Tanılama

Yaprak yüzeyinde beyaz toz tabakası parmakla silindiğinde kolayca kalkar.
Mikroskop altında konidiler ve hif zincirleri tipiktir.
Leveillula taurica, kısmen endofitik gelişir; yaprak içi dokuda miselyum oluşturur.

Kültürel Mücadele

Dayanıklı çeşitlerin kullanımı (ör. Sanbro MR, P64LE136, LG5542HOCL)
Ekim nöbeti: Aynı tarlaya 3–4 yıl ayçiçeği ekilmemelidir.
Hava sirkülasyonu sağlanmalı → sık ekimden kaçınılmalıdır.
Azot gübrelemesi dengelenmeli → aşırı N külleme riskini artırır.
Hasat sonrası bitki artıkları imha edilmeli veya toprağa gömülmelidir.

Kimyasal Mücadele

Etken Madde	FRAC Kodu	Uygulama Dönemi	Özellik
Tebuconazole	3	İlk belirtiler görüldüğünde	Sistemik, koruyucu ve tedavi edici etki
Azoxystrobin	11	10–14 gün arayla	Translaminar, spor oluşumunu engeller
Hexaconazole	3	Erken enfeksiyon aşamasında	Ergosterol biyosentez inhibitörü
Sulphur (Kükürt)	M2	Hafif enfeksiyon döneminde	Temas etkili; koruyucu, organik tarıma uygun

AgroPlanet önerisi:
“Bitki Koruma Modülü” altında Külleme Risk Takibi aktif edilerek sıcaklık–nem kombinasyonlarına göre erken uyarı alınabilir.

Biyolojik ve Entegre Yaklaşımlar

Biyolojik ajanlar: Bacillus subtilis, Ampelomyces quisqualis (hiperparazit fungus) uygulamaları etkili olabilir.
Bitkisel bazlı çözümler: Neem yağı, potasyum bikarbonat, kükürt–deniz yosunu karışımları düşük bulaşmalarda koruyucu etki gösterir.
Entegre strateji:
- Dayanıklı çeşit + kültürel önlem + erken uyarı + hedefli kimyasal uygulama
  kombinasyonu en yüksek başarıyı sağlar.

Ekonomik Etki

Şiddetli enfeksiyonlarda yaprak alanının %70’ine kadar kayıp → fotosentez düşer, yağ oranı azalır.
Verim kaybı %15–40 arasında değişir.

AgroPlanet Uygulaması İçin Öneri

Modül	Kullanım	Veri Girişi
Hastalık İzleme	Külleme riski uyarı sistemi (sıcaklık–nem verisi ile)	Meteoroloji sensörleri veya manuel giriş
Gözlem Formu	Yaprak belirtisi (toz tabaka, sararma, nekroz)	Fotoğraf + yoğunluk derecesi (%1–100)
Uygulama Takvimi	Fungisit seçimi ve zamanlama	FRAC kodu bazlı öneri + Bakanlık linki
Analitik Panel	Verim–hastalık ilişkisi grafiği	Hasat sonrası kalite verisi

İlaç Önerileri