Bilgi Bankası

Alternaria Yaprak Lekesi (Alternaria helianthi A. alternata)

Etmen ve Biyolojisi

  • Hastalık etmeni: Alternaria helianthi ve A. alternata funguslarıdır.

  • Hastalık tipi: Yaprak, sap ve tabla üzerinde nekrotik lekeler oluşturan nekrotrofik bir hastalıktır.

  • Yaşam döngüsü:

    • Etmen, bitki artıkları ve tohum üzerinde konidiospor formunda kışı geçirir.

    • Enfeksiyon, genellikle yağış veya sulama sonrası yaprak yüzeyinde su birikimiyle başlar.

    • Uygun koşullarda konidiler çimlenir ve bitki dokusuna girer.

Belirtiler

Bitki Kısmı Belirti Tanımı
Alt yapraklar Kahverengi, koyu halkalı (hedef tahtası şeklinde) lekeler oluşur.
Üst yapraklar Lekeler birleşerek geniş alanları kaplar, doku ölür.
Sap ve tabla Koyu renkli, oval veya çizgisel lekeler; tabla üzerinde çökük nekrotik alanlar görülür.
İleri dönem Yapraklar kurur, erken yaşlanma ve fotosentez kaybı oluşur.

Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Optimum sıcaklık: 25–30 °C

  • Yüksek nem (> %85) ve yağışlı–sıcak hava

  • Yoğun ekim, hava sirkülasyonunun zayıf olduğu tarlalar

  • Azot fazlalığı ve bitki stresleri enfeksiyonu artırır.

  • Hastalıklı bitki artıkları tarlada bırakılırsa inokulum kaynağı olur.

Tanılama

  • Tipik “hedef tahtası” şeklinde koyu kahverengi lekeler karakteristiktir.

  • Mikroskop altında Alternaria sporları uzun, zincir şeklinde ve bölmeli konidiler olarak görülür.

  • A. helianthi genellikle daha iri lekeler oluşturur, A. alternata daha yüzeyseldir.

Kültürel Mücadele

  1. Ekim nöbeti: Aynı tarlaya 3 yıl ayçiçeği ekilmemelidir.

  2. Bitki artıkları imha edilmeli veya toprağa gömülmelidir.

  3. Dayanıklı çeşit seçilmelidir (Sanbro MR, LG5542HOCL, Tunca).

  4. Dengeli gübreleme yapılmalı; aşırı azot kullanımından kaçınılmalıdır.

  5. Sulama sabah erken saatlerde yapılmalı; yaprak yüzeyi uzun süre ıslak kalmamalıdır.

Kimyasal Mücadele

Etken Madde FRAC Kodu Uygulama Dönemi Özellik
Azoxystrobin 11 İlk belirtiler görüldüğünde Sistemik ve koruyucu etki, spor oluşumunu engeller.
Tebuconazole 3 Enfeksiyon başında Ergosterol biyosentez inhibitörü, sistemik fungisit.
Difenoconazole 3 10–14 gün aralıklarla Sistemik; koruyucu ve tedavi edici etki.
Chlorothalonil M5 Koruyucu amaçlı Temas etkili; direnç yönetimi için ideal karışım partneri.

AgroPlanet Önerisi:
Bitki koruma modülünde “Alternaria Risk Takibi” aktif edilerek sıcaklık-nem kombinasyonlarına göre erken uyarı alınabilir.

Biyolojik ve Entegre Mücadele

  • Biyolojik ajanlar: Bacillus subtilis, Trichoderma harzianum, Pseudomonas fluorescens gibi mikroorganizmalar yaprak yüzeyinde patojen baskısını azaltır.

  • Bitkisel ekstraktlar: Neem yağı, sarımsak ve kekik özütleri düşük yoğunluklarda etkili olabilir.

  • Entegre strateji:

    • Dayanıklı çeşit

    • Drenaj ve ekim aralığı düzeni

    • Dengeli gübreleme

    • Hedefli kimyasal uygulama
      bir arada uygulanmalıdır.

Ekonomik Önemi

  • Orta ve şiddetli salgınlarda verim kaybı %20–50 arasında olabilir.

  • Yağ oranı ve tohum kalitesi düşer.

  • Türkiye’de özellikle Marmara, Trakya ve İç Anadolu’nun sıcak-nemli dönemlerinde yaygındır.

AgroPlanet Uygulama Alanı

Modül Kullanım Veri Girişi
Hastalık Takibi Alternaria risk modeli (sıcaklık–nem eşiği) Sensör veya manuel giriş
Gözlem Modülü Yaprak leke yoğunluğu (%), fotoğraf yükleme Alan personeli tarafından mobil form
Uygulama Takvimi Fungisit öneri ve zamanlama FRAC bazlı algoritma
Analitik Panel Hastalık–verim ilişkisi analizi Hasat sonrası veri bağlantısı

İlaç Önerileri