Bilgi Bankası

Sclerotinia Gövde ve Kök Çürüklüğü (Sclerotinia sclerotiorum)

Etmen ve Biyolojisi

  • Hastalık etmeni: Sclerotinia sclerotiorum (De Bary)

  • Hastalık tipi: Toprak kökenli, nekrotrofik bir fungus olup gövde, kök ve tabla çürüklüğüne neden olur.

  • Yaşam döngüsü:

    • Etmen toprakta sklerot (sert siyah yapılar) formunda uzun yıllar canlı kalabilir.

    • Uygun nem ve sıcaklıkta sklerotlar apotesyum oluşturur ve bu yapıdan çıkan askosporlar rüzgarla taşınarak bitkilere bulaşır.

    • Enfeksiyon genellikle çiçeklenme döneminde taç yapraklar veya yara dokularından başlar.

Belirtiler

Bitki Kısmı Belirti Tanımı
Kök ve gövde Koyu kahverengi, sulu ve yumuşak çürüklük; ilerleyen aşamada iç dokuda beyaz pamuksu misel gelişimi.
Gövde içi Beyaz pamuksu misel içinde siyah sklerotlar (2–10 mm) oluşur.
Tabla (baş) Kuruma, kararma ve iç kısımlarda sklerot birikimi.
Bitki genel görünümü Solgunluk, erken yaşlanma, devrilme; özellikle çiçeklenme sonrasında hızlı ilerler.

Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Optimum sıcaklık: 20–25 °C

  • Nem: %90 üzeri veya uzun süreli yaprak ıslaklığı

  • Riskli koşullar:

    • Ağır, su tutan topraklar

    • Yüksek bitki sıklığı (hava sirkülasyonu yetersiz)

    • Aşırı azot gübrelemesi

    • Çiçeklenme döneminde uzun süreli yağış

Tanılama

  • Gövde içindeki siyah sklerot yapıları tanı için belirleyicidir.

  • Hastalık ilerledikçe bitkiler devrilir, gövde iç dokusu boşalır.

  • Laboratuvar koşullarında PDA besi yerinde hızlı beyaz misel gelişimi ve sklerot oluşumu gözlenir.

Kültürel Mücadele

  1. Ekim nöbeti: Aynı tarlaya 3–4 yıl boyunca ayçiçeği, kolza, soya veya baklagil ekilmemelidir.

  2. Toprak drenajı sağlanmalı ve taban suyu yüksek alanlardan kaçınılmalıdır.

  3. Sağlıklı tohum kullanımı ve bitki artıkları imhası.

  4. Hava sirkülasyonunu artırmak için sıra arası mesafe geniş tutulmalıdır.

  5. Sulama dikkatli yapılmalı, aşırı sulamadan kaçınılmalıdır.

Kimyasal Mücadele

Etken Madde FRAC Kodu Uygulama Dönemi Özellik
Boscalid 7 Tomurcuk–çiçeklenme dönemi Sistemik, sklerot gelişimini engeller.
Fluopyram 7 Çiçeklenme başlangıcı Solunum inhibitörü, koruyucu etki.
Tebuconazole 3 Çiçeklenme–erken enfeksiyon Sistemik, ergosterol biyosentez inhibitörü.
Iprodione 2 Erken dönemde koruyucu Temas + lokal sistemik, sklerot oluşumunu baskılar.

AgroPlanet önerisi:
Bitki koruma modülünde “Sclerotinia Risk Modeli” etkinleştirilerek nem, sıcaklık ve çiçeklenme evresine bağlı otomatik uyarılar alınabilir.

Biyolojik Mücadele

  • Faydalı mikroorganizmalar:

    • Coniothyrium minitans → sklerot paraziti olarak etkili.

    • Trichoderma harzianum → sklerot çimlenmesini baskılar.

  • Toprak biyolojik hazırlığı:

    • Biyokontrol ajanlarının ekim öncesi uygulanması inokulum yoğunluğunu azaltır.

Entegre Strateji

  • Dayanıklı çeşit seçimi

  • Ekim nöbeti

  • Drenajın iyileştirilmesi

  • Hedefli fungisit uygulamaları

  • Biyolojik preparat desteği

Birlikte uygulandığında %80–90 koruma sağlanabilir.

Ekonomik Önemi

  • Şiddetli enfeksiyonlarda verim kaybı %30–70’e kadar çıkar.

  • Yağ oranı düşer, tabla ve tohum kalitesi bozulur.

  • Türkiye’de özellikle Trakya, İç Anadolu ve Karadeniz geçit bölgelerinde sık görülür.

AgroPlanet Uygulama Alanı

Modül Kullanım Veri Girişi
Hastalık İzleme Sclerotinia risk uyarı sistemi (nem-sıcaklık sensörlü) Otomatik veya manuel veri girişi
Gözlem Modülü Bitki devrilmesi, gövde çürüklüğü yoğunluğu (%) Fotoğraf + alan işaretleme
Uygulama Takvimi Fungisit zamanlama + FRAC kod takibi Model destekli öneri
Analitik Panel Risk haritası ve uygulama etkinliği analizi Entegrasyonla grafiksel rapor

İlaç Önerileri