Bilgi Bankası

Fusarium Solgunluğu ve Kök Çürüklüğü (Fusarium oxysporum F. solani)

Etmen ve Biyolojisi

  • Hastalık etmeni: Fusarium oxysporum ve Fusarium solani türleri.

  • Hastalık tipi: Toprak kökenli vasküler solgunluk ve kök çürüklüğü hastalığıdır.

  • Yaşam döngüsü:

    • Etmen toprakta klamidiospor formunda uzun süre canlı kalır.

    • Köklerden veya yaralı dokulardan bitkiye girer.

    • Ksilem dokularını tıkayarak su iletimini engeller ve solgunluk meydana getirir.

Belirtiler

Bitki Kısmı Belirti Tanımı
Kök Kök uçlarında kahverengileşme, kabukta çürüme ve soyulma.
Gövde Taban kısmında esmerleşme, damar kahverengileşmesi.
Yapraklar Alt yapraklarda solgunluk, sararma, asimetrik solma; ileri dönemde yaprak ölümü.
Bitki genel görünümü Cılız gelişim, erken yaşlanma, baş küçülmesi.
Kesit görünümü Gövde içinde kahverengi iletim demetleri (tipik belirti).

Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Optimum sıcaklık: 25–30 °C

  • Toprak koşulları: Ağır, drenajı zayıf, organik maddece fakir topraklar.

  • Risk faktörleri:

    • Sürekli ayçiçeği ekimi (monokültür)

    • Toprak pH’sının 7,5 üzeri olması

    • Aşırı sulama ve su birikimi

    • Nematod bulaşmaları (kök yaralanması enfeksiyonu kolaylaştırır)

Tanılama

  • Gövde kesitinde kahverengi damarlar ve iletim demetlerinde renk değişimi.

  • F. oxysporum genellikle iç dokuda; F. solani kök yüzeyinde beyaz-pembe misel tabakası oluşturur.

  • Laboratuvar kültürlerinde pembe–mor renkli koloni gelişimi karakteristiktir.

Kültürel Mücadele

  1. Ekim nöbeti: Aynı tarlaya 4–5 yıl ayçiçeği ekilmemelidir.

  2. Drenaj: Aşırı sulama ve taban suyu yüksekliğinden kaçınılmalıdır.

  3. Toprak işleme: Derin sürümle bitki artıkları toprağa gömülmelidir.

  4. Dayanıklı çeşitler: (Sanbro MR, LG5542HOCL, Tunca) tercih edilmelidir.

  5. Solarizasyon: Özellikle küçük alanlarda etkili bir önleyici yöntemdir.

  6. Toprak pH’sı düşürülmeli (organik madde artırımı veya sülfür uygulaması ile).

Kimyasal Mücadele

Etken Madde FRAC Kodu Uygulama Dönemi Özellik
Fludioxonil 12 Tohum ilaçlaması Koruyucu, yüzey etkili; Fusarium spp. spor çimlenmesini baskılar.
Thiabendazole 1 Fide dönemi Sistemik; iletim demetlerinde fungitoksik etki.
Prochloraz 3 Çiçeklenme öncesi Translaminar, kök çürüklüğünü sınırlandırır.
Carbendazim 1 Toprak veya fide uygulaması Sistemik; Fusarium, Verticillium, Rhizoctonia’ya karşı etkili.

AgroPlanet önerisi:
“Toprak Sağlığı Modülü” altında Fusarium Risk Haritası oluşturularak nem, sıcaklık ve pH verilerine göre erken uyarı alınabilir.

Biyolojik Mücadele

  • Faydalı mikroorganizmalar:

    • Trichoderma harzianum, T. viride: kök bölgesinde mikrosklerot çimlenmesini baskılar.

    • Pseudomonas fluorescens, Bacillus subtilis: kök yüzeyinde koruyucu biyofilm oluşturur.

  • Biyofumigasyon: Hardal, turp veya Brassica yeşil gübreleri toprağa karıştırılarak patojen baskılanabilir.

Entegre Mücadele

  • Uzun rotasyon (4 yıl ve üzeri)

  • Sağlıklı tohum + solarizasyon + biyolojik destek

  • Hedefli fungisit uygulamaları

  • Dengeli sulama ve drenaj

Birlikte uygulandığında %85’e kadar koruma sağlanır.

Ekonomik Önemi

  • Verim kaybı %30–70 arasında değişebilir.

  • Yağ oranı düşer, baş ve tabla gelişimi zayıflar.

  • Türkiye’de özellikle Trakya, İç Anadolu ve Ege bölgelerinde yoğun görülür.

AgroPlanet Uygulama Alanı

Modül Kullanım Veri Girişi
Hastalık Takibi Fusarium risk modeli (toprak nem-sıcaklık-pH bazlı) Sensör veya manuel veri girişi
Gözlem Modülü Kök çürüklüğü, damar kahverengiliği, solgunluk oranı Fotoğraf + konum verisi
Uygulama Takvimi FRAC kodlu fungisit önerisi + rotasyon takibi Model destekli öneri
Analitik Panel Toprak hastalık dağılımı ve verim korelasyonu Grafiksel analiz ve harita görünümü

İlaç Önerileri