Bilgi Bankası

Septorya Yaprak Lekesi (Septoria helianthi)

Etmen ve Biyolojisi

  • Hastalık etmeni: Septoria helianthi Ellis & Kellerm.

  • Hastalık tipi: Yapraklarda lekeler oluşturan nekrotik fungal hastalık.

  • Yaşam döngüsü:

    • Fungus, bitki artıklarında piknidyum (spor kesesi) formunda kışı geçirir.

    • İlkbaharda yağış ve rüzgârla yayılan sporlar genç yapraklara bulaşır.

    • Enfeksiyon genellikle alt yapraklardan başlar ve yukarı doğru ilerler.

Belirtiler

Bitki Kısmı Belirti Tanımı
Alt yapraklar Küçük, yuvarlak veya düzensiz açık kahverengi lekeler; çevresi koyu kahverengi kenarlıdır.
Orta ve üst yapraklar Lekeler birleşerek geniş nekrotik alanlar oluşturur.
Lekelerin merkezi Gri-beyaz renkte, siyah noktalı (piknidyumlar) yapılar oluşur.
Bitki genel görünümü Yapraklar erken kurur, fotosentez azalır, başlar küçük kalır.

Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Optimum sıcaklık: 20–25 °C

  • Nem: Yüksek nem (%85 üzeri) ve sürekli yaprak ıslaklığı

  • Risk faktörleri:

    • Sık ekim ve düşük hava sirkülasyonu

    • Uzun süreli yağış veya çiğ

    • Bitki artıklarının tarlada bırakılması

    • Azot fazlalığı ve potasyum eksikliği

Tanılama

  • Yaprak alt ve üst yüzeyinde siyah piknidyum noktaları belirgindir.

  • Diğer yaprak lekesi hastalıklarından farkı:

    • Lekeler genellikle düzgün dairesel yapıdadır.

    • Merkez kısmı gri, kenar kısmı kahverengidir.

    • Mikroskop altında uzun, ipliksi konidiler gözlenir.

Kültürel Mücadele

  1. Ekim nöbeti: Aynı tarlaya 3 yıl ayçiçeği ekilmemelidir.

  2. Bitki artıklarının imhası veya derin sürümle toprağa gömülmesi.

  3. Dayanıklı çeşit seçimi (Sanbro MR, Tunca, LG5542HOCL).

  4. Sıra arası mesafe artırılarak hava akışı sağlanmalıdır.

  5. Sulama dikkatli yapılmalı, yapraklar uzun süre ıslak kalmamalıdır.

Kimyasal Mücadele

Etken Madde FRAC Kodu Uygulama Dönemi Özellik
Tebuconazole 3 İlk belirtiler görüldüğünde Sistemik; koruyucu ve tedavi edici etki.
Azoxystrobin 11 Enfeksiyon riski yüksek dönemlerde Translaminar; spor oluşumunu engeller.
Difenoconazole 3 10–14 gün aralıklarla Sistemik; ergosterol biyosentez inhibitörü.
Chlorothalonil M5 Koruyucu amaçlı Temas etkili; direnç yönetimi için ideal karışım partneri.

AgroPlanet önerisi:
“Yaprak Hastalıkları Modülü” üzerinden Septorya Risk Modeli etkinleştirilerek sıcaklık–nem kombinasyonuna göre otomatik uyarı alınabilir.

Biyolojik Mücadele

  • Faydalı mikroorganizmalar:

    • Bacillus subtilis, Trichoderma harzianum → yaprak yüzeyinde rekabet ve antibiyoz etki.

  • Bitkisel ekstraktlar: Potasyum bikarbonat, sarımsak yağı, kitosan ve neem yağı düşük bulaşmalarda koruyucu etki gösterir.

Entegre Mücadele

  • Kültürel önlemler + biyolojik ajanlar + kimyasal rotasyon kombinasyonu

  • FRAC kodu rotasyonu ile direnç yönetimi

  • Enfeksiyon sonrası 48 saat içinde hedefli fungisit uygulaması

Ekonomik Önemi

  • Şiddetli enfeksiyonlarda verim kaybı %30–60 arasında olabilir.

  • Tohum gelişimi zayıflar, yağ oranı düşer.

  • Türkiye’de Trakya, Marmara ve Orta Anadolu bölgelerinde ilkbahar yağışlı yıllarda yaygındır.

AgroPlanet Uygulama Alanı

Modül Kullanım Veri Girişi
Hastalık Takibi Septorya risk modeli (nem ve sıcaklık izleme) Sensör veya manuel veri
Gözlem Modülü Yaprak leke yoğunluğu (%) + görsel yükleme Mobil gözlem formu
Uygulama Takvimi Fungisit zamanlama ve FRAC yönetimi Otomatik öneri sistemi
Analitik Panel Risk haritası ve verim korelasyonu Grafiksel analiz görünümü


İlaç Önerileri