Bilgi Bankası

Bakteriyel Yaprak Lekesi (Pseudomonas syringae pv. helianthi)

Etmen ve Biyolojisi

  • Hastalık etmeni: Pseudomonas syringae pv. helianthi (Gram negatif, çubuk biçimli, hareketli bakteri).

  • Hastalık tipi: Yaprak, sap ve tabla yüzeylerinde nekrotik leke oluşturan bakteriyel bir hastalıktır.

  • Yaşam döngüsü:

    • Bakteri tohum, bitki artıkları ve yabancı otlarda epifitik olarak kışı geçirir.

    • İlkbaharda yağmur sıçraması, rüzgar veya tarla işlemleriyle yayılır.

    • Bitkiye stoma, hidatod veya yara dokularından girer.

Belirtiler

Bitki Kısmı Belirti Tanımı
Yapraklar Küçük, su ıslatmış görünümlü lekeler; zamanla kahverengileşir ve merkez kısmı griye döner.
Lekelerin çevresi Sarı hale zonu (halo) ile çevrilidir – bakteriyel enfeksiyonun tipik göstergesi.
İleri dönem Lekeler birleşir, yaprak dokusu ölür; yapraklar kurur ve dökülür.
Gövde Damar boyunca uzanan ince siyah çizgiler (damar nekrozu).

Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Optimum sıcaklık: 20–28 °C

  • Nem: %85 üzeri

  • Risk faktörleri:

    • Yağışlı ve rüzgarlı dönemler

    • Aşırı azotlu gübreleme

    • Mekanik yaralanmalar, dolu hasarı

    • Tohumda bakteri bulaşıklığı

Tanılama

  • Lekelerin su ıslatmış görünümü ve sarı hale zonu bakteriyel hastalık için tipiktir.

  • Laboratuvar testlerinde Gram-negatif, floresan pigmentli koloni gelişimi gözlenir.

  • Mikroskop altında flagellalı, çubuk biçimli bakteriler saptanır.

Kültürel Mücadele

  1. Sertifikalı ve sağlıklı tohum kullanımı.

  2. Ekim nöbeti: Aynı tarlaya 3 yıl ayçiçeği ekilmemelidir.

  3. Bitki artıkları imha edilmeli veya derin sürümle toprağa gömülmelidir.

  4. Sulama sistemleri (özellikle yağmurlama) minimize edilmelidir.

  5. Yabancı ot kontrolü (özellikle Xanthium ve Ambrosia türleri).

  6. Ekipman ve alet dezenfeksiyonu: %1 sodyum hipoklorit veya %70 etanol ile.

Kimyasal ve Biyoteknik Mücadele

Etken Madde Etki Mekanizması Uygulama Dönemi
Bakır hidroksit / Bakır oksiklorür Koruyucu, bakteriyostatik etki İlk belirtiler görülmeden önce, 10–14 gün arayla
Mankozeb + Bakır kombinasyonu Koruyucu temas etkili Erken dönem uygulamaları
Fosetyl-Al (Al fosfonat) Sistemik; bitki savunmasını aktive eder Vegetatif gelişim başlangıcı
Bitki indükleyici biyostimülanlar (chitosan, seaweed extract) Bitkinin savunma enzimlerini (POD, PAL) aktive eder Koruyucu kullanım

AgroPlanet önerisi:
“Bakteriyel Hastalık Modülü” içinde yaprak ıslaklığı + sıcaklık eşiği bazlı risk takibi ve erken uyarı sistemi etkinleştirilebilir.

Biyolojik Mücadele

  • Antagonist bakteriler:

    • Bacillus subtilis, Pseudomonas fluorescens → patojenin kolonizasyonunu engeller.

  • Doğal koruyucular:

    • Bitki yüzeyinde film oluşturan yağ bazlı biyopreparatlar (örneğin Neem veya limon kabuğu ekstraktları).

Entegre Strateji

  • Sağlıklı tohum + uygun rotasyon

  • Erken uyarı sistemi + koruyucu bakırlı uygulamalar

  • Düşük azotlu, dengeli gübreleme

  • Mekanik yaralanmaların önlenmesi

Bu yöntemlerle %80’e kadar kontrol sağlanabilir.

Ekonomik Önemi

  • Şiddetli yıllarda verim kaybı %20–50 olabilir.

  • Tohum kalitesi düşer, yağ oranı azalır.

  • Türkiye’de özellikle Trakya, Ege ve Orta Anadolu’da yağışlı dönemlerde yaygındır.

AgroPlanet Uygulama Alanı

Modül Kullanım Veri Girişi
Hastalık Takibi Yaprak nemi ve sıcaklık sensörleriyle risk uyarısı Otomatik veri girişi
Gözlem Modülü Halo zonlu yaprak lekesi yoğunluğu (%) + görsel Mobil form
Uygulama Takvimi Bakırlı ve biyolojik ürün zamanlaması Otomatik öneri sistemi
Analitik Panel Hastalık yoğunluğu ve verim ilişkisi Harita + grafik raporlar

İlaç Önerileri