Bilgi Bankası

Bakteriyel Gövde Çürüklüğü (Erwinia carotovora)

Etmen ve Biyolojisi

  • Hastalık etmeni: Erwinia carotovora (güncel adıyla Pectobacterium carotovorum).

  • Hastalık tipi: Gövde ve kök dokularında sulu çürüklük oluşturan bakteriyel bir hastalıktır.

  • Yaşam döngüsü:

    • Etmen toprakta, bitki artıkları üzerinde veya tohumla taşınabilir.

    • Bitkiye yaralı dokulardan (böcek zararı, dolu, mekanik hasar) girer.

    • Uygun koşullarda hızla çoğalarak pektolitik enzimler salgılar ve hücre duvarlarını parçalayarak doku çürüklüğü oluşturur.

Belirtiler

Bitki Kısmı Belirti Tanımı
Gövde alt kısmı Sulu, yumuşak, kötü kokulu çürüme; gri-yeşil renk değişimi.
Kök boğazı Çürüme ilerledikçe kök dokusu ayrışır, bitki kolayca devrilir.
İç doku İletim dokularında pektin yıkımı sonucu doku yumuşaması, kahverengileşme.
Bitki genel görünümü Solgunluk, baş küçülmesi, kötü koku; gelişme geriliği.

Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Optimum sıcaklık: 25–30 °C

  • Nem: Yüksek toprak nemi (%80–100)

  • Risk faktörleri:

    • Yaralı bitkiler (özellikle böcek zararı veya dolu sonrası)

    • Aşırı sulama veya zayıf drenaj

    • Aşırı azotlu gübreleme

    • Enfekte bitki artıkları

Tanılama

  • Gövdeden kesit alındığında sulu, kötü kokulu, mukuslu bir yapı belirir.

  • Laboratuvar ortamında Erwinia carotovora, besi yerinde yumuşak çürüklük ve pektinaz aktivitesi gösterir.

  • Mikroskop altında kısa, Gram-negatif, flagellalı bakteriler gözlenir.

Kültürel Mücadele

  1. Ekim nöbeti: Aynı tarlaya 3–4 yıl ayçiçeği ekilmemelidir.

  2. Hasat sonrası bitki kalıntıları imha edilmelidir.

  3. Aşırı sulama ve su birikimi önlenmelidir.

  4. Bitki sıklığı azaltılarak hava sirkülasyonu sağlanmalıdır.

  5. Yaralanmalar önlenmeli: Dolu sonrası koruyucu uygulamalar yapılmalıdır.

  6. Sağlıklı tohum ve fide kullanımı.

Kimyasal ve Biyoteknik Mücadele

Etken Madde Etki Mekanizması Uygulama Dönemi
Bakır hidroksit / Bakır oksiklorür Koruyucu; bakteriyostatik etki Yaralanma sonrası koruyucu sprey
Fosetyl-Al (Al fosfonat) Bitki savunma sistemini aktive eder Erken gelişim döneminde
Çinko + bakır karışımları Yaprak yüzeyinde koruyucu tabaka oluşturur Haftalık koruyucu uygulamalar
Bitki indükleyici biyostimülanlar (chitosan, salisilik asit) Sistemik direnç artırıcı (SAR) Vejetatif gelişim başlangıcı

AgroPlanet önerisi:
“Kök ve Gövde Hastalıkları Modülü” üzerinden nem + sıcaklık tabanlı uyarı sistemi kullanılarak yüksek riskli dönemlerde otomatik bildirim alınabilir.

Biyolojik Mücadele

  • Faydalı mikroorganizmalar:

    • Bacillus subtilis, B. amyloliquefaciens → bakteriyel rekabet ve antibiyoz etki.

    • Trichoderma harzianum → kök yüzeyinde koruyucu mikrobiyal kalkan oluşturur.

  • Doğal antibakteriyel çözümler: Neem yağı, sarımsak ekstraktı, kitosan esaslı biyofilm uygulamaları.

Entegre Mücadele

  • Sertifikalı tohum + uygun drenaj

  • Yaralanma sonrası bakırlı koruma

  • Biyolojik preparat desteği

  • Düşük azotlu, dengeli gübreleme

Bu yöntemlerle %75–90 oranında başarı sağlanabilir.

Ekonomik Önemi

  • Şiddetli enfeksiyonlarda verim kaybı %40–80 arasında olabilir.

  • Özellikle sıcak ve yağışlı bölgelerde, Trakya – Marmara – İç Anadolu bölgelerinde yaygındır.

  • Baş ve tabla gelişimi zayıflar, yağ oranı düşer.

AgroPlanet Uygulama Alanı

Modül Kullanım Veri Girişi
Hastalık Takibi Toprak nemi ve sıcaklığa bağlı Erwinia risk modeli Sensör veya manuel giriş
Gözlem Modülü Sulu çürüklük ve koku belirtisi yoğunluğu (%) + görsel Mobil form
Uygulama Takvimi Bakırlı ve biyolojik ürün zamanlaması FRAC uyumlu öneri sistemi
Analitik Panel Hastalık–verim korelasyonu + risk haritası Grafiksel analiz görünümü

İlaç Önerileri