Bilgi Bankası

Tütün Mozaik Virüsü (Tobacco Mosaic Virus – TMV)

Etmen ve Biyolojisi

  • Hastalık etmeni: Tobacco Mosaic Virus (TMV)

  • Hastalık tipi: Son derece dayanıklı bir RNA virüsü, ayçiçeğinde mozaik, yaprak deformasyonu ve büyüme geriliğine neden olur.

  • Yaşam döngüsü:

    • Virüs mekanik yollarla (temas, alet, el, giysi) kolayca bulaşır.

    • Tohum, bitki artıkları ve kontamine toprak en önemli bulaşma kaynaklarıdır.

    • TMV, kurak koşullarda bile aylarca canlı kalabilir (kurumuş bitki dokusunda 2 yıla kadar).

Belirtiler

Bitki Kısmı Belirti Tanımı
Yapraklar Açık-koyu yeşil bantlar, mozaik desen, büzülme ve kıvrılma.
Genç yapraklar Daralma, deformasyon, kırışıklık.
Gövde Zayıf gelişim, kısa boğum araları.
Bitki genel görünümü Bodur, asimetrik gelişim; baş küçülmesi ve yağ oranı düşüklüğü.

Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Optimum sıcaklık: 24–30 °C

  • Virüs dayanıklılığı:

    • 90 °C’de 10 dakika ısıya dayanabilir.

    • Kurumuş yaprakta 2 yıl, toprakta 6 aya kadar canlı kalır.

  • Risk faktörleri:

    • Hastalıklı tarlalarda üretim

    • Sigara içen veya tütün teması olan kişilerin sahada çalışması

    • Dezenfekte edilmemiş alet ve makineler

Tanılama

  • Görsel olarak mozaik desen ve büzülme belirgindir.

  • Laboratuvar doğrulaması ELISA veya PCR testleriyle yapılır.

  • Elektron mikroskobunda tipik çubuk şeklinde virüs partikülleri görülür.

Kültürel Mücadele

  1. Dayanıklı çeşit seçimi (Sanbro MR, Tunca, LG5542HOCL).

  2. Hastalıklı bitkilerin erken sökülmesi ve imhası.

  3. Tarlada sigara içilmemelidir. (tütün kaynaklı virüs taşınır)

  4. Alet ve ekipmanlar %10 çamaşır suyu veya %70 alkol ile dezenfekte edilmelidir.

  5. Ekim nöbeti uygulanmalı (3–4 yıl aynı tarlaya ayçiçeği ekilmemelidir).

  6. Yabancı ot mücadelesi: Chenopodium, Nicotiana, Datura türleri virüs konakçısıdır.

Kimyasal Mücadele

Virüslere doğrudan etkili bir kimyasal yoktur; ancak vektör baskılanması ve bitki direncinin artırılması önemlidir:

Etken Madde Etki Mekanizması Uygulama Dönemi
Imidacloprid Yaprak bitlerini baskılar (vektör kontrolü) Fide ve erken dönem
Acetamiprid Sistemik; emici böcekleri durdurur Vegetatif dönem
Fosetyl-Al Bitki savunma sistemini aktive eder Erken dönem
Bakır hidroksit Yüzey sterilizasyonu sağlar Koruyucu uygulama

AgroPlanet önerisi:
“Virüs Risk Modeli” modülünde sıcaklık, nem ve vektör verileriyle bulaşma olasılığı tahmin edilip erken uyarı alınabilir.

Biyolojik Mücadele

  • Antagonist bakteriler:

    • Bacillus subtilis, Pseudomonas fluorescens → bitkide sistemik direnç (ISR) sağlar.

  • Doğal preparatlar: Neem yağı, kitosan, sarımsak ekstraktı, humik asit destekleri bağışıklığı güçlendirir.

Entegre Strateji

  • Sağlıklı tohum + hijyen + vektör kontrolü

  • Mekanik teması azaltmak

  • Bitki bağışıklığını destekleyen biyostimülanlar kullanmak

  • Tütün teması olan ekipman ve işçilerin uzak tutulması

Bu kombinasyonla virüs bulaşması %90 oranında önlenebilir.

Ekonomik Önemi

  • Şiddetli enfeksiyonlarda verim kaybı %40–75.

  • Yağ oranı azalır, tohum küçülür, pazar kalitesi düşer.

  • Türkiye’de özellikle Ege, Marmara ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaygındır.

AgroPlanet Uygulama Alanı

Modül Kullanım Veri Girişi
Virüs Takibi TMV risk analizi ve haritalama Sensör + manuel veri
Vektör İzleme Yaprak biti popülasyon takibi Haftalık gözlem
Uygulama Takvimi Hijyen, insektisit ve biyostimülan zamanlaması Otomatik planlama
Analitik Panel Virüs yoğunluğu–verim ilişkisi Harita + grafik

İlaç Önerileri