Bilgi Bankası

Ayçiçeği Cücelik Virüsü (Sunflower Dwarf Virus – SDV)

Etmen ve Biyolojisi

  • Hastalık etmeni: Sunflower Dwarf Virus (SDV)

  • Hastalık tipi: Fitoreoviridae familyasına ait floem sınırlı bir virüstür. Bitkide cüceleşme, damar sararması ve gelişme geriliğine neden olur.

  • Taşınma şekli:

    • Vektörlerle taşınır, özellikle yaprak biti (Aphis gossypii, Myzus persicae) ve bazı yaprak pireleri (Cicadellidae).

    • Mekanik veya tohumla bulaşma nadirdir.

    • Bitki artıkları ve yabancı otlar ara konakçıdır.

Belirtiler

Bitki Kısmı Belirti Tanımı
Genç yapraklar Küçülmüş, daralmış ve klorotik damar arası alanlar.
Gövde Boğum araları kısalır, bitki cüce görünüm alır.
Yaprak rengi Açık yeşil–sarı tonlara döner, damar sararması belirgindir.
Baş (tabla) Küçülmüş, az gelişmiş, tohum bağlamayan başlar.
Bitki genel görünümü Bodur, gelişimi zayıf, yaprakları dik ve küçük bitki formu.

Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Optimum sıcaklık: 20–27 °C

  • Risk faktörleri:

    • Yüksek yaprak biti popülasyonu

    • Erken ekim dönemlerinde vektör aktivitesi

    • Vektör kontrolünün yetersiz olması

    • Etraf tarlalarda virüslü yabani ayçiçekleri veya konukçu bitkiler (Ambrosia, Chenopodium, Xanthium)

Tanılama

  • Görsel olarak cüceleşme + damar sararması tipiktir.

  • Laboratuvar testlerinde ELISA veya PCR kullanılarak virüs tespiti yapılır.

  • Mikroskop altında floem dokusunda çift zar yapılı virüs partikülleri gözlenir.

Kültürel Mücadele

  1. Erken dönem vektör kontrolü yapılmalıdır.

  2. Yabancı otlar ve ara konukçular yok edilmelidir.

  3. Ekim nöbeti: 3–4 yıl aynı tarlada ayçiçeği yetiştirilmemelidir.

  4. Sağlıklı ve sertifikalı tohum kullanımı.

  5. Ekim zamanı: Vektör aktivitesinin düşük olduğu dönemler seçilmelidir.

  6. Dayanıklı çeşitler tercih edilmelidir (Sanbro MR, LG5542HOCL).

Kimyasal Mücadele (vektör kontrolü)

Etken Madde IRAC Kodu Uygulama Dönemi Özellik
Imidacloprid 4A Fide ve erken vegetatif dönem Sistemik; yaprak bitine karşı etkili.
Acetamiprid 4A Yaprak biti yoğunluğu arttığında Sistemik + temas etkili.
Flonicamid 29 Vektör popülasyon artışında Emici böcekleri baskılar, virüs taşınmasını azaltır.
Pymetrozine 9B Erken dönem koruma Emici böceklerin beslenmesini durdurur.

AgroPlanet önerisi:
“Vektör İzleme Modülü” ile yaprak biti yoğunluğu sensörlerden otomatik olarak izlenip SDV risk haritası oluşturulabilir.

Biyolojik Mücadele

  • Doğal düşmanlar:

    • Aphidius colemani (yaprak biti parazitoiti)

    • Chrysoperla carnea (avcı sinek)

  • Mikrobiyal preparatlar:

    • Bacillus subtilis, Pseudomonas fluorescens – yaprak yüzeyinde biyofilm oluşturarak virüs bulaşmasını engeller.

  • Bitkisel koruyucular: Neem yağı, sarımsak ekstraktı, potasyum sabunları.

Entegre Strateji

  • Sağlıklı fide + vektör kontrolü + dayanıklı çeşit

  • Ekim nöbeti + yabancı ot mücadelesi

  • Erken uyarı + biyolojik ajan destekli yönetim

Bu entegre stratejiyle SDV bulaşma oranı %80’e kadar düşürülebilir.

Ekonomik Önemi

  • Şiddetli bulaşmalarda verim kaybı %30–70.

  • Baş küçülür, yağ oranı düşer, fide gelişimi durur.

  • Türkiye’de özellikle Trakya, İç Anadolu ve Güneydoğu bölgelerinde sıcak yıllarda görülür.

AgroPlanet Uygulama Alanı

Modül Kullanım Veri Girişi
Vektör İzleme Yaprak biti ve yaprak pirelerinin yoğunluğu Haftalık sensör verisi
Hastalık Modülü SDV risk modeli (nem, sıcaklık, vektör yoğunluğu) Otomatik analiz
Gözlem Modülü Cüceleşme, damar sararması görseli Mobil form
Uygulama Takvimi IRAC kodlu insektisit rotasyonu Otomatik öneri
Analitik Panel Risk haritası ve verim ilişkisi Grafiksel analiz görünümü

İlaç Önerileri