Bilgi Bankası

Kök ur nematodları (Meloidogyne spp.) kaynaklı sekonder enfeksiyonlar

Etmen ve Biyolojisi

  • Birincil etmen: Meloidogyne türleri (özellikle M. incognita, M. javanica, M. arenaria)

  • Etkisi: Bu türler ayçiçeğinin kök sisteminde ur (galle) oluşumuna yol açarak su ve besin alımını engeller.

  • Sekonder enfeksiyon ilişkisi: Nematodlar kök yüzeyinde oluşturdukları yaralar sayesinde bakteriyel ve fungal patojenlerin girişini kolaylaştırır.

  • Özellikle şu sekonder etmenler sık görülür:

    • Fungal: Fusarium oxysporum, Macrophomina phaseolina, Rhizoctonia solani, Sclerotium rolfsii

    • Bakteriyel: Erwinia carotovora, Pseudomonas spp.

    • Viral: Sunflower Dwarf Virus (SDV) ve Tomato Spotted Wilt Virus (TSWV)

Patogenez ve Etkileşim Mekanizması

  • Nematodlar kök epidermisini delerek dev hücreler oluşturur.

  • Bu bölgelerde doku bütünlüğü bozulur, bitki savunma bariyerleri zayıflar.

  • Sonrasında sekonder patojenler bu yaralı dokulardan girerek kökte çürüme, solgunluk, gövde zayıflaması gibi belirtiler oluşturur.

  • Nematod varlığı, özellikle Fusarium ve Macrophomina enfeksiyonlarının 3–5 kat artmasına neden olur.

Belirtiler

Bitki Kısmı Birincil & Sekonder Belirti
Kök Urlaşma (galle oluşumu), kahverengileşme, kabuk çatlaması.
Gövde tabanı Renk değişimi, çürüklük, sekonder mantar gelişimi.
Yapraklar Solgunluk, sararma, küçük yaprak formu.
Bitki genel görünümü Gelişme geriliği, bodurlaşma, baş küçülmesi, erken yaşlanma.

Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

  • Toprak sıcaklığı: 25–32 °C (optimum)

  • Toprak tipi: Kumlu ve organik maddece fakir topraklar

  • Risk faktörleri:

    • Sürekli ayçiçeği ekimi (monokültür)

    • Yüksek toprak nemi ve sıcaklığı

    • Enfekte fidelerin taşınması

    • Zayıf drenaj ve aşırı sulama

Tanılama

  • Köklerde düzensiz irilikte urlar (1–5 mm) gözle görülür.

  • Mikroskop altında yumurta keseleri ve dişi nematod yapıları teşhis edilir.

  • Sekonder enfeksiyonlarda kahverengileşme ve çürüklük eşlik eder.

Kültürel Mücadele

  1. Ekim nöbeti: En az 4 yıl ayçiçeği ekilmemelidir (önceki bitkiler: tahıllar, mısır).

  2. Dayanıklı çeşitler kullanılmalıdır (Sanbro MR, LG5542HOCL).

  3. Solarizasyon: Yaz aylarında 6–8 hafta süreyle uygulanabilir.

  4. Organik madde ve mikrobiyal gübre uygulamaları nematod yoğunluğunu azaltır.

  5. Toprak drenajı iyileştirilmelidir.

  6. Enfekte bitki artıkları mutlaka imha edilmelidir.

Kimyasal Mücadele

Etken Madde Uygulama Yeri Etki Şekli
Fluopyram Kök bölgesi Sistemik nematisit + fungisit etkisi; sekonder enfeksiyonlara karşı da koruyucu.
Oxamyl Toprak Sistemik, kısa süreli etkili nematisit.
Abamectin Kök çevresi Nörotoksik etkili; biyolojik kökenli nematisit.

AgroPlanet önerisi:
“Toprak Sağlığı Modülü” üzerinden nematod + sekonder enfeksiyon riski aynı anda analiz edilerek karma haritalama (Nema–Patho Map) yapılabilir.

Biyolojik Mücadele

  • Mikroorganizmalar:

    • Paecilomyces lilacinus, Pochonia chlamydosporia → nematod yumurtalarına parazit etki.

    • Trichoderma harzianum → sekonder mantar gelişimini baskılar.

    • Bacillus firmus → kök yüzeyinde koruyucu biyofilm oluşturur.

  • Bitkisel ekstraktlar: Neem yağı, sarımsak yağı, sinigrin içeren hardal yeşil gübreleri.

Entegre Strateji

  • Solarizasyon + biyolojik ajan kombinasyonu

  • Toprak analizi ile nematod popülasyon takibi

  • Sekonder enfeksiyonlara karşı erken dönem koruyucu fungisit

  • Drenaj, rotasyon ve toprak mikrobiyal denge yönetimi

Bu stratejiyle hem nematod yoğunluğu %80, hem de sekonder çürüklük oranı %60 azaltılabilir.

Ekonomik Önemi

  • Nematod ve sekonder enfeksiyon birlikte görüldüğünde verim kaybı %40–70.

  • Kök sisteminin zayıflaması nedeniyle fungal patojen direnci azalır.

  • Türkiye’de özellikle Güney Marmara, İç Anadolu ve Çukurova bölgelerinde yaygındır.

AgroPlanet Uygulama Alanı

Modül Kullanım Veri Girişi
Toprak Sağlığı Nematod yoğunluğu ve sekonder patojen risk modeli Sensör + analiz verisi
Gözlem Modülü Kök ur yoğunluğu, çürüklük oranı (%) Mobil gözlem formu
Uygulama Takvimi Nematod + fungisit entegre zamanlama Otomatik öneri
Analitik Panel Karma patojen haritası ve verim korelasyonu Grafiksel analiz görünümü

İlaç Önerileri